Tímarit lögfræðinga - 01.12.1976, Side 37

sinna. Dómarar eru ekki lýðkjörnir og munu aldrei fá stefnumótandi
verkefni í lýðræðisþj óðfélag'i, en þeir hafa annað og mikilvægt hlut-
verk, sem er að tryggja tilveru réttarríkis í landinu. Til að svo megi
verða, þurfa afgreiðslur að ganga greiðlega eins og svo oft er talað
um, en það þarf fleira. Það þarf fullkomlega óháða dómstóla, þjálf-
aða dómara og skynsamlega verkaskiptingu milli dómsstiga. Að þessu
er stefnt með lögréttufrumvarpinu. Ef til vill vaða höfundar þess reyk,
aðrir verða að segja til um það að lokinni ítarlegri athugun. En fólk
hefur ekki, síst dómarar og stjórnmálamenn, neinn siðferðilegan rétt
til að láta hjá líða að skoða málið eða til að kveða upp sleggjudóma
um það að óathuguðu máli eða til að láta aukaatriði blandast í umræð-
ur um þau aðalatriði, sem hér er verið að fjalla um.
Erindi Stefáns Más Stefánssonar
I tillögum sínum hefur réttarfarsnefnd aðallega stefnt að tvennu,
þ.e. hraðari málsmeðferð og meiri aðskilnaði dómsvalds og fram-
kvæmdavalds. Réttarfarsnefnd hefur nú þegar skilað tillögum um
hvort tveggja. Um hraða málsferð má þar til helst nefna frumvarp til
laga um breytingu á lögum um meðferð einkamála í héraði, en um að-
skilnað dómsvalds og framkvæmdavalds má m.a. nefna frumvarp til
lögréttulaga. Hér verður leitast við að sýna fram á helstu kosti hins
síðarnefnda frumvarps og jafnframt benda á nokkra galla þess. Það
skal þó tekið fram, að þessar ábendingar eru erigan veginn tæmandi,
heldur aðeins til þess ætlaðar að vekja menn til umhugsunar um nokk-
ur atriði. Strax í upphafi skal á það bent, að Hrafn Bragason borgar-
dómari hefur ritað um þessi og skyld mál í TJlf 1 jóti 1. tbl. 1976. 1 rit-
gerðinni ræðir hann ýmsar aðrar hugmyndir að breyttri dómstólaskip-
an en þær, sem lagðar eru til grundvallar í frumvarpinu um lögréttur.
Hugmyndir þessar eru athyglisverðar og þarfnast nánari skoðunar.
Það fellur hins vegar utan verkefnis míns hér að ræða þær nánar. 1
fyrrgreindri tímaritsgrein er ennfremur vikið að nokkrum annmörk-
um, sem höfundur telur vera á núverandi frumvarpi til lögréttulaga.
Eg get tekið undir ýmsar af þeim athugasemdum og verða þær þá eftir
atvikum ræddar nánar hér á eftir.
Kjarninn í frumvarpinu til lögréttulaga er sá að koma á fót nýjum
dómstóli með aðsetri á tveimur stöðum á landinu, þ.e. í Reykjavík
(suður- og vesturland) og á Akureyri (norður- og austurland), en einn-
175