Tímarit lögfræðinga - 01.12.1977, Page 29

an um sanngirnismatið (sem einnig á við um tjón á munum) bjóði
upp á, að úrslit bótamála fari eftir geðþótta þess, sem úrskurða á mál
hverju sinni. Ýmis fleiri rök má færa gegn hinum nýju reglum um
eigin sök tjónþola (sjá t.d. Bertil Bengtsson, Nyheter i skadestándslag-
stiftningen, SvJT 1976, bls. 609—613).
Norska reglan um hlutlæga ábyrgð foreldra á skaðaverkum barna
upp að vissu marki (1000 norskum kr.) er einstætt nýmæli, en ekki
verður sagt, að hún marki djúp spor í þróun skaðabótaréttar. Óhætt
mun að fullyrða, að hér á landi finnist foreldrum það vera siðferðileg
skylda sín að greiða bætur fyrir tjón, sem börn þeirra valda öðrum,
a.m.k. minni háttar eignatjón. Má því segja, að norska réglan sam-
ræmist réttarvitund almennings, ef nota má svo óákveðið hugtak.
Ávallt verður að telja varhugavert að lögbjóða hlutlæga ábyrgð, án
þess að gera sérstakar ráðstafanir til að tryggja, að þeir, sem ábyrgð-
in getur fallið á, séu ábyrgðartrýggðir. Hér er þó um svo lága fjárhæð
að ræða, að ástæðulaust er að lögbjóða ábyrgðartryggingu vegna hlut-
lægrar foreldraábyrgðar. Auk þess má telja, að mikill meiri hluti for-
eldra í Noregi eða jafnvel flestir foreldrar hafi ábyrgðartryggingu
gegn þessari áhættu. Hér á landi er heimilistrygging ákaflega útbreidd.
1 vátryggingu þessari hefur ávallt verið innifalin ábyrgðartrygging
gegn tjóni af völdum barna. Nýlega hafa flest íslensk vátryggingafé-
lög breytt vátryggingarskilmálum sínum þannig, að framvegis bætir
heimilistrygging án tillits til skaðabótaskyldu að lögum tjón á mönn-
um eða munum, sem barn vátryggingartaka veldur, enda sé það yngra
en 10 ára. Ymis konar tjón er að vísu undanþegið vátryggingarvernd,
en þó kemur heimilistrygging með þessum skilmálum að verulegu leyti
í stað hlutlægrar ábyrgðar. Að sumu leyti er maður, sem bíður tjón
af völdum ábyrgðartryggðs barns á íslandi, betur settur en norskur
tjónþoli, er byggt getur á hlutlægu bótareglunni, því að vátryggingar-
upphæðir hér eru margfalt hærri en hámark bóta skv. norska laga-
ákvæðinu. Þegar á allt er litið má frekar mæla með lögfestingu hlut-
lægrar ábyrgðar foreldra upp að vissu hámarki, þótt því fari fjarri,
að slík lagasetning sé knýjandi nauðsyn.
7. HVAÐ HEFUR GERST MEÐ SETNINGU NORRÆNU
LAGANNA?
Fram hefur komið, að í norsku og sænsku skaðabótalögunum fel-
ast ýmis nýmæli, einkum þó í hinum sænsku. En hver verður niður-
staðan, ef reynt er að léggja dóm á lögin í heild?
191