Tímarit lögfræðinga - 01.12.1982, Page 30

ræði skv. 62. gr. hgl., sbr. 2. mgr. 115. gr. oml. í framkvæmd tíðkast
þó ekki að gera slíka varakröfu í ákæru. Hafa dómstólar látið sér nægja,
að krafan komi fram í málflutningi. Ef litlar líkur eru til þess, að söku-
nautur teljist sakhæfur eða móttækilegur fyrir refsingu, getur ákæru-
valdið haft þann hátt á að höfða mál einungis til ákvörðunar um örygg-
isgæzlu eða önnur úrræði skv. 62. gr. hgl., sbr. 10. tl. 2. gr. oml.
2. Form og efni ákvörðunar. Ákvörðun um ráðstafanir skv. 62. gr.
verður að vera í dómsformi. Óheimilt er að gera dómsátt um þær, og
gildir það jafnt um þær allar. Um málsskot til Hæstaréttar fer eftir
reglum um áfrýjun opinberra mála. Afstaða dómstóla til kröfu eða
annarrar málaleitunar varðandi lausn úr öryggisgæzlu (og endurskoð-
un annarra úrræða) skal hins vegar vera í úrskurðarformi, sbr. Hrd.
XLV, bls. 322. Úrskurði má skjóta til Hæstaréttar eftir reglum um
kæru í opinberum málum, sjá nánar um meðferð endurskoðunar- og los-
unarmála hér síðar. Engin lagaskylda er að skjóta dómum og dóms-
úrskurðum varðandi þessi efni til æðra dóms. Öryggisgæzla hefur ekki
verið dæmd í Hæstarétti um nokkurt skeið, sbr. þó sératkvæði í Hrd.
LI, bls. 883 (889,908). Hins vegar hafa gengið allmargir dómar í hér-
aði á síðari árum.
Sú stefna er skýrt mörkuð í 62. gr., að dómstólar skuli ekki velja
harðari úrræði en nauðsyn krefur hverju sinni. öll eru úrræðin ótíma-
bundin í eðli sínu, en mjög ólík að öðru leyti. Enginn lágmarks- eða
hámarkstími er tilgreindur í 62. gr. Sjálfsagt er heimilt að tiltaka í
dómi eitthvert tímamark, er ráðstöfun skuli lokið.1) Það tíðkast þó
ekki í framkvæmd að setja nein tímamörk í þessa dóma. Af þessu leið-
ir, að mikilvægt er réttaröryggisins vegna, að skýrar lagareglur séu
til um endurskoðun ákvörðunar, sjá 3. og 4. lið kaflans.
3. Endurskoðun ákvörðunar. I 62. gr. hgl. eru allítarlég ákvæði um
málsmeðferð, þegar fjallað er um lausn úr öryggisgæzlu (eða annars
konar hælisvist), sjá 4. lið. Hins vegar taka ákvæði þessi ekki beinlínis
til endurskoðunar á öðrum vægari ráðstöfunum skv. 62. gr. I greinar-
gerð er almenn athugasemd þess efnis, að þegar mál er að nýju borið
undir dómstóla, hafi þeir heimild til þess að breyta ráðstöfunum eða
fella þær niður eftir málavöxtum. Ætlun löggjafans getur engan veg-
inn verið sú, að dómþola sé fyrirmunað að leita úrlausnar dómstóla
um breytingar eða niðurfellingu á slíkum ráðstöfunum. Tæpast eru þó
efnisrök til þess að túlka þögn ákvæðisins svo, að dómþoli eigi hér
ríkari rétt til endurskoðunar en þegar um hælisvistun er að ræða. Með
1) Sjá Stephan Hurwitz, Den danske Kriminalret, Alm. del, bls. 477.
200