Tímarit lögfræðinga - 01.12.1984, Blaðsíða 18

Ætla verður, að álitamálið um eigin sök tjónþola, sem ekki not-
ar öryggisbúnað þann, sem hér er fjallað um, komi einkum upp
í málum vegna umferðarslysa eða vinnuslysa (Til dæmis um önn-
ur svið, þar sem skylt er að nota sams konar búnað, má nefna flug,
sbr. reglugerð nr. 53/1976 um mannflutninga í loftförum ásamt síðari
breytingum, en þar eru ákvæði um öryggisbelti í loftförum). Rétt er
að athuga, hvort helstu rök Norræna umferðaröryggisráðsins gegn
sakarskiptingu geti átt við um bótakröfur þeirra, sem slasast við
vinnu, en hafa látið hjá líða að nota hjálma, augnhlífar o.þ.h. Fyrst
skal þess getið, að sönnunarerfiðleikar geta orðið miklir eins og í
málum vegna umferðarslysa, sbr. Hrd. 1978, 387, sem getið var í 2.
kafla hér að framan. í annan stað hljóta fjárhagslegar afleiðingar breyt-
inga á sakarskiptingarréglum að vera sambærilegar í vinnu- og um-
ferðarslysum. Fyrir tjónþola, sem ekki er slysatryggður, og bótaskyld-
an aðila, er eigi hefur ábyrgðartryggingu, skiptir vitanlega afarmiklu
máli, hvort greiða skuli fullar eða skertar bætur, ef eitthvert verulegt
tjón hlýst af slysi. Sé hins vegar litið á bótágreiðslur vegna vinnu- eða
umferðarslysa í heild, hlýtur lítill aukakostnaður að hljótast af því,
að bætur verða ekki lækkaðar til tjónþola, sem skeyta ekki um örygg-
isbúnað. I þriðja lagi ríkir sama óvissa um hugsanleg varnaðaráhrif
sakarskiptingarreglna á vettvangi slysa í umferð og við vinnu. Fjórðu
og síðasttöldu meginröksemdir Norræna umferðaröryggisráðsins gegn
skerðingu bóta voru þær, að fjárhagsaðstaða hins bótaskylda væri al-
mennt betri en tjónþola, sökum þess að sá fyrrnefndi væri ábyrgðar-
tryggður samkvæmt lögum og þyrfti því lítið sem ekkert að greiða úr
eigin vasa, en sá síðarnefndi bæri sjálfur allan fjárhagslégan skaða af
sakarskiptingu, enda væri hann yfirleitt ekki slysatryggður. Enda
þótt atvinnurekendum sé almennt ekki skylt að kaupa ábyrgðartrygg-
ingu, sem nær til vinnuslysa, er slík vátrygging orðin svo útbreidd, að
álíta verður, að hún sé fyrir hendi í öllum þorra mála út af vinnuslys-
um, sem verða hjá öðrum atvinnurekendum en ríkinu. Ríkissjóður
getur á hinn bóginn dreift kostnaði af bótagreiðslum vegna vinnu-
slysa á marga gjaldendur. Er því líklega ekki ýkja mikill munur á
fjárhagslegri getu þeirra, sem greiða bætur vegna umferðarslysa og
þeirra, er bera bótaábyrgð á vinnuslysum. Þær röksemdir, sem nú
greinir ogfram kornu af hálfu Norræna umferðarörýggisráðsins, sýnast
samkvæmt því, sem nú var rakið, í stórum dráttum bæði geta átt við
um slys í vinnu og umferðarslys.
Hafa verður í huga, að nýmælin um Abyrgðarleysi tjónþola, sem ekki notar belti eða
lijálm, eru liður í þróun, sem orðið hefur á norrænum bótareglum vegna umferðarslysa
192