Tímarit lögfræðinga - 01.12.1984, Blaðsíða 30

kunna að vera misskilin eða rangtúlkuð.
Ekki má yfirheyra mann lengur en 6 klukkustundir í einu, enda fái
hann að öðru leyti nægilegan svefn og hvíld. Skal bóka hverju sinni,
hvenær yfirheyrsla hefst og hvenær henni lýkur, sbr. 3. mgr. 40. gr.
oml. Séu fleiri en einn maður yfirheyrðir, er rétt að greina, hvenær
hverjum einstökum er sleppt, og ef maður er yfirheyrður aftur eftir
prófun annarra, skal fara að eins og áður með bókun um upphaf og
lok, svo að séð verði, hvort nokkrum hafi verið misboðið að þessu
leyti. Heimilt er talið, að yfirheyrsla tveggja eða fleiri manna í sama
máli standi í heild lengur en 6 klst., ef hver einstakur er ekki í skýrslu-
töku lengur en 6 klst. samfleytt. Verður þá auk þess að gæta fyrir-
varans um nægilegan svefn og hvíld, sbr. athugasemdir Einars Arn-
órssonar við 40. gr. oml, Ákvæðið er ófrávíkjanlegt, og dugir því
ekki samþykki skýrslúgjafa til fráviks. Með 6 stundum í einu er eðli-
legt að miða við sólarhring.
Ákvæði 38.-40. gr. oml. gilda um rannsókn fyrir dómi eftir því sem
við á, sbr. 75. gr. og 4. mgr. 77. gr. oml., sjá einnig 102. gr. oml.
Um votta sjá 37. gr. oml. og 41. gr. 1. 85/1936, sbr. 2. mgr. 19. gr.
oml.
9) Sakborningur á ekki almennan lögvarinn rétt til skipaðs réttar-
gæzlumanns eða ver janda (á kostnað ríkisins), áður en mál er höfðað.
Frá þessari aðalreglu hafa á undanförnum árum verið lögfestar
mikilvægar undantekningar til aukinnar réttarverndar fyrir sakborn-
inga.
Samkvæmt 4. mgr. 61. gr. oml., sbr. 1. gr. 1. 53/1979, á handtekinn
maður rétt á skipuðum réttargæzlumanni þegar eftir handtöku, og
ber þeim, er handtöku framkvæmir, að skýra honum frá þessum rétti.
Eðlilegast er að skýra ákvæðið þannig, að sakborningi skuli bent á
réttinn þegai' á handtökustað og honum gefinn kostur á að hafa strax
samband við talsmann, ef því vei'ður við komið, en ella þegar komið er
í bækistöð lögreglunnai'. 1 ábendingu lögreglumanns felst trygging
fyrir því, að hinn handtekni maður fari ekki á mis við rétt sinn sökum
vanþekkingar. Ákvæðið getur verið erfitt í framkvæmd, nema teknar
séu upp fastar vaktir réttargæzlumanna. Lögmannafélag Islands hef-
ur unnið að því að koma á bakvaktakerfi lögmanna í þessu skyni.
Yfirleitt má gera ráð fyrir því, að skipun réttargæzlumanns standi
aðeins, meðan handtakan varir, þar með talin sú frelsissvipting, sem
henni kann að fylgja,unz sökunaut er sleppt eða g'æzluvarðhaldsúrskurð-
ur kveðinn upp. Ákvæðið ber ekki með sér, að svo þröngan skilning skuli
leggja í það, enda getur verið þörf fyrir réttargæzlu, eftir að frelsis-
204