Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Síða 62

Álitaefni er hvort dómur Hæstaréttar sá sem hér er um fjallað felur
í sér stefnubreytingu í þá átt, að dómstólar fari að leggja sjálfstæð-
ara mat á áhrif læknisfræðilegrar örorku á tekjuöflunarhæfi tjónþola,
þannig að dragi úr tilhneigingu til stöðlunar bóta. Eða hugsanlega að
farið verði að byggja á fjárhagslegu örorkuhugtaki við bótaákvarð-
anir.
Varasamt er að draga of miklar ályktanir af þessum eina dómi, en
líkur eru á því að hann geti skapað nokkra óvissu varðandi bótaákvarð-
anir fyrir minni háttar örorkutjón. Virðist mega fullyrða að ósamræmi
sé milli þessa dóms og eldri dóma þar sem örorkubætur hafa jafnan
verið dæmdar fyrir minni háttar örorku þrátt fyrir litlar líkur á tekj u-
röskun. Sem dæmi má nefna Hrd. 1066:1015. I því máli hlaut lögreglu-
maður 2% varanlega örorku vegna áverka á litla fingri hægri handar.
Tjónvaldur var dæmdur til að greiða honum örorkubætur, enda þótt
hann væri ríkisstarfsmaður og héldi óskertum launum eftir slysið.
Ef hugað er að orðalagi í dómi Hæstaréttar þá segir þar: „Litlar
líkur verður að telja á því að aflahæfi stefnda hafi skerst til framtíðar
vegna þessara meiðsla". Álitaefni er hvor á að bera áhættuna tjónþoli
eða tjónvaldur á því að tjón verði þrátt fyrir litlar líkur. Fram að
þessu hefur sú áhætta jafnan verið lögð á tjónvald.
Þegar um lágt örorkustig er að ræða eru oft sáralitlar líkur á því að
af slysi hljótist fjártjón. Því hefur stundum verið haldið fram að
þegar svo standi á megi telja hluta miskans bættan með örorku-
bótum, enda felist þá oft mat á miska í læknisfræðilegu örorkumati.
Er í því sambandi bent á lágar fjárhæðir miskabóta. Telja verður
þó eðlilegri leið þegar svo stendur á að ákvarða eingöngu miskabætur,
enda tekjumælikvarðinn almennt óeðlilegur við ákvörðun bóta fyrir
miska. Hins vegar virðist eðlilegt að gera ráð fyrir því að ef ekki eru
dæmdar örorkubætur vegna minniháttar örorku verði afleiðingin hækk-
un miskabóta sem æskilegt væri að yrðu að einhverju leyti staðlaðar.
Engin merki sjást um hækkun miskabóta í dómi Hæstaréttar þótt
hafnað sé kröfu um örorkubætur. Miskabætur eru dæmdar kr. 50.000,—
sem er bæði vegna tímabundins og varanlegs miska. Fram kemur að
tjónþoli býr við allnokkur óþægindi í heilt ár, hann gengst undir að-
gerð og er óvinnufær í einn mánuð auk óþæginda til frambúðar.
Ef skýra á dóm Hæstaréttar þannig að hann feli í sér þá breytingu
á gildandi dómvenju að ekki skuli ákvarðaðar örorkubætur fyrir minni
háttar örorku ef litlar líkur eru á tekjuskerðingu, kemur á óvart lág
fjárhæð dæmdra miskabóta og samræmist ekki ofangreindum sjónar-
miðum.
124