Ægir - 01.08.1994, Blaðsíða 27
Undarlega ófínt að stádera þorsk
Nemendum stýrimannaskóla fækkar og
Fiskvinnsluskólanum í Hafnarfiröi hefur
verið lokaö um óákveðinn tíma
Eftir Þröst Haraldsson.
Þegar sá sem þetta ritar var í
menntaskóla hafði hann kennara sem
notaði það sem svipu á slaka nemend-
ur að ef þeir færu ekki að hysja upp
um sig buxurnar og læra heima
myndu þeir enda á togara. Verri örlög
gátu ungir menntskælingar vart
hugsað sér á þeim árum. Þetta var á
mestu niðurlægingartímum íslenskrar
togaraútgerðar í lok Viðreisnar og satt
að segja heldur ófrýnileg framtíðarsýn
að eyða því sem eftir væri af ævinni
um borð í gömlu nýsköpunartogurun-
um.
En þótt ástand togaraflotans hafi
stórbatnað og nú séu fáir tekjuhærri
hér á landi en skipverjar á (frysti-)
togurum þá hefur þetta viðhorf kenn-
arans orðið lífseigt - og það þótt allar
aðstæður í atvinnugreininni hafi gjör-
breyst. Það þykir undarlega ófínt að
stúdera þorsk svo vitnað sé til orða
Haraldar Bessasonar rektors Háskólans
á Akureyri þar sem verið er að byggja
upp einu háskóladeild landsins á sviði
sjávarútvegs - og hefur gengið upp og
ofan að laða nemendur að henni.
Þessa dagana er nefnd að skila áliti
til menntamálaráðherra, en hún var
skipuð til þess að fara í saumana á
ástandi menntamála sjávarútvegsins.
Þar hefur heldur slegið í bakseglin á
síðustu árum og á það fyrst og fremst
við um framhaldsskólastigið. Nemend-
um sem leggja fyrir sig skipstjórnar-
nám hefur fækkað verulega og nú er
svo komið að í haust verða engir nem-
endur teknir inn í Fiskvinnsluskólann
í Hafnarfirði. Vélskólinn hefur aö
mestu haldið sjó og þakkar skólastjór-
inn það þeirri staðreynd að námið nýt-
ist víðar en til sjós.
Bóknámið þykir fínna
Þessi minnkandi áhugi á námi sem
tengist höfuð atvinnuvegi þjóðarinnar
á sér ýmsar ástæður. Ástandið í grein-
inni þar sem afli dregst saman og
helstu tíðindin eru af fyrirtækjum sem
eiga í vandræðum er ekki til þess fallið
að laða ungt fólk að sjávarútvegi.
Atvinnuleysi í röðum sjómanna hef-
ur aukist vegna samdráttarins og haft
þau áhrif að sjómenn sem hyggja á
nám hika við að sleppa plássinu sem
þeir hafa. Þeir óttast aö fá það ekki aft-
ur þegar þeir koma úr námi.
En fleira kemur til. Almennur að-
búnaður stjórnvalda að hvers konar
verknámi hefur haldist í hendur við
viðhorfin til slíks náms. Ungt fólk fær
ekki hvatningu, hvorki frá foreldrum
sínum né kennurum, til að leggja fyrir
sig verklegt nám. Allir virðast hafa tek-
ið höndum saman um að beina þeim
inn í bóknám sem opnar leiðina upp í
háskóla. Og stjórnvöld ýta undir þenn-
an straum með því að skera niður fjár-
veitingar til verknámsbrauta. Slíkt
nám er dýrara en bóknám og þess
vegna er freistingin meiri til að skera
það niður, ekki síst þegar enginn virð-
ist sakna þess.
Þetta viðhorf endurspeglast í því
hversu lágt verkmenntagreinar eru
metnar í fjölbrautaskólunum. Þar geta
nemendur sem stefna að stúdentsprófi
einungis valið sér verklegar greinar
sem nemur 11% þeirra eininga sem
þarf til stúdentsprófs. Ákveði þeir hins
vegar að velja tónlist geta þeir fyllt
upp í 28% eininganna með slíku
námi.
Friðrik Ásmundsson skólastjóri
Stýrimannaskólans í Vestmannaeyjum
bendir einnig á að hringlandaháttur
stjórnvalda með stýrimannanámið eigi
sinn þátt í minnkandi aðsókn að því.
„Þegar Svavar Gestsson var mennta-
málaráðherra setti hann reglugerð um
þetta nám sem gerði ráð fyrir að það
yrði lengt um hálft annað ár. Þessi
breyting átti að gerast á þremur árum
og hún hafði í för með sér að menn
hópuðust í stýrimannanám til að geta
lokið því á styttri tíma. Síðan kom
Ólafur G. Einarsson og frestaði gildis-
töku þessarar reglugerðar. Þá hlaut að
koma slakki í aðsóknina."
Nokkrar tölur
Nú er hægt að stunda stýrimanna-
nám á þremur stöðum á landinu: í
Reykjavík, Vestmannaeyjum og á Dal-
vík. Af einhverjum ástæðum hefur
ekki orðið sama fækkun í stýrimanna-
deildinni á Dalvík og á báðum hinum
stöðunum. Þróunin hefur orðið sú að í
Reykjavík hefur nemendum fækkað úr
133 árið 1990 í 75 á sl. vetri, í Eyjum
hefur fækkunin verið úr 33 í 6, en á
Dalvík hefur nemendafjöldinn verið
nokkuð stöðugur í kringum 25 á þessu
árabili.
Langstærstur hluti vélstjóra hlýtur
nám sitt í Vélskóla íslands í Reykjavík,
en auk þess var hægt að stunda slíkt
nám í fjölbrautaskólum á Akureyri,
ísafirði og í Vestmannaeyjum. Á öllum
þessum stöðum hefur fjöldi nemenda
verið nokkuð stöðugur á undanförn-
um árum, alls um 250 nemendur.
Fiskvinnsluskólar hafa verið starf-
ræktir á tveim stöðum: í Hafnarfirði og
á Daivík. í fyrrnefnda skólanum varð
mikil fækkun fyrir u.þ.b. áratug og hef-
ur skólinn ekki borið sitt barr eftir það,
enda er nú búið að loka honum í bili.
Á Dalvík var fiskvinnsludeildin stofn-
uð árið 1988 og hefur nemendum
fjölgað jafnt og þétt síðan. í fyrra voru
þeir 33 og útlit er fyrir svipaðan fjölda
í ár að sögn skólastjórans, Þórunnar
Bergsdóttur.
Stóri skólinn úr sögunni
Hér hefur einkum verið fjallað um
framhaldsskólastigið, enda er það á því
skólastigi sem langflestir hafa mennt-
ÆGIR ÁGÚST 1994 27