Tímarit lögfræðinga - 01.12.1994, Blaðsíða 11

erfiðleika eru tvö „læknamáP1, sem Hæstiréttur fjallaði um á árunum 1989 og
1990.
I öðru þeirra (H 1989 131) var krafist bóta vegna drengs, sem skaddaðist á
heila í fæðingu. Full sönnun lá ekki fyrir um gáleysi læknis eða annarra starfs-
manna fæðingardeildar. I dómi segir, að skráningu í skýrslur fæðingardeildar
hafi verið verulega ábótavant og að pappírsstrimill úr sírita, er sýndi samdrætti
í legi konunnar og hjartslátt fóstursins, hafi farið forgörðum, en dómarar töldu
hann mikilsvert sönnunargagn. Ríkið, sem rak sjúkrahúsið, var talið eiga að
bera halla af skorti á sönnun um atvik að því að drengurinn fæddist með heila-
sköddun. Var ríkissjóður því dæmdur skaðabótaskyldur.
Atvik í hinu málinu (H 1990 853) voru þau, að kona gekkst undir skurðað-
gerð á Landspítalanum vegna svonefndrar fjöltaugabólgu. Aðgerðin fólst í því,
að taugahnoð voru fjarlægð. Komst ígerð í skurðsárin og taldi konan, að sjúk-
dómur, sem hún þjáðist af eftir aðgerðina, yrði eingöngu rakinn til gáleysis
starfsmanna spítalans. Itarleg gögn frá læknum lágu fyrir, en þeim bar ekki
saman í atriðum, sem skipta verulegu máli. Héraðsdómur sýknaði stefndu af
öllum kröfum tjónþola. Sú óvenjulega staða kom upp í héraði, að eftir að
Læknaráð hafði látið í té álit var aðilum gefinn kostur á að afla álits lækna um
nánar tilgreind atriði. Þrír læknar voru síðan dómkvaddir og varð niðurstaða
þeirra nokkuð á annan veg en Læknaráðs. Hæstiréttur taldi rétt að leggja fyrir
málsaðila að bera matsgerð læknanna þriggja undir Læknaráð og leita álits þess
á nokkrum nánar tilgreindum spurningum. Var það gert og féllst Læknaráð að
nokkru leyti á niðurstöðu matsmanna. Hæstiréttur staðfesti niðurstöðu héraðs-
dóms og hafnaði því að leggja sönnunarbyrði á þá, sem konan taldi bótaskylda.
Rökstuðningur Hæstaréttar var á þessa leið:
„I máli þessu ber m.a. að hafa í huga, að margt er á huldu um eðli sjúkdóma af því
tagi, sem áfrýjandi þjáist af ..., að af hálfu Landspítalans skortir eigi sjúkraskýrslur
eða önnur sönnunargögn um sjúkrahúsvist og meðferð áfrýjanda, að skurðaðgerðin
var gerð í því skyni að ráða bót á meini, sem olli veralega skertri starfsorku, og að
læknavísindi ráða ekki yfir úrræðum, sem girða fyrir, að sjúklingar fái fylgikvilla
vegna skurðaðgerða“. Síðan segir í dóminum: „Læknisfræðileg gögn málsins veita
ekki sönnun fyrir því, að sjúkdómur áfrýjanda verði rakinn til vanrækslu eða annarrar
saknæmrar hegðunar starfsmanna Landspítalans við meðferð áfrýjanda eftir skurð-
aðgerðina... “.
í fyrra málinu var slakað á kröfum um sönnun, af því að stefndi hafði ekki
haldið til haga sönnunargögnum. Önnur atvik geta orðið til þess að dómstólar
víki frá venjulegum kröfum um sönnun, t.d. varðandi orsakatengsl, ef sök er
sönnuð, sérstaklega þegar hún telst stórfelld. Þrátt fyrir einstök dæmi um væg-
ari sönnunarkröfur, þegar sérstaklega stendur á, er ljóst að sönnunaraðstaða
sjúklinga, sem gera kröfu vegna mistaka, er oft mjög erfið. Má hér einkum
nefna, að auk sjúklings sjálfs geta oftast ekki aðrir menn borið um atvik að
235