Tímarit lögfræðinga - 01.12.1994, Blaðsíða 15

ast. Af þessum ástæðum hafa víða um lönd orðið miklar umræður um úrræði til
að auka rétt sjúklinga til bóta fyrir tjón sem hlýst í kjölfar læknismeðferðar. Slík
úrræði ná ekki tilgangi sínum nema þau séu þannig úr garði gerð, að bótaskil-
yrði séu að miklum mun rýmri en gerist eftir skaðabótareglum.
Arið 1989 var gerð breyting á lögum um almannatryggingar í því skyni að
veita sjúklingum betri rétt til fébóta fyrir heilsutjón en þeir höfðu áður.5 í breyt-
ingarlögum, sem nú eru hluti af lögum nr. 117/1993 um almannatryggingar, eru
reglur um rétt til bóta frá Tryggingastofnun ríkisins vegna heilsutjóns, er sjúkl-
ingar verða fyrir vegna „læknisaðgerða eða mistaka starfsfólks“, sjá f-lið 1.
mgr. 24. gr. laganna. Akvæði þetta tekur til sjúklinga, sem eru til meðferðar á
sjúkrastofnunum, er starfa samkvæmt lögum um heilbrigðisþjónustu. Bótarétti
sjúklinga eftir hinum nýju reglum eru sett viss takmörk, m.a. takmarkast réttur
sjúklings við bætur eftir almannatryggingalögunum, en fjárhæð þeirra er oft
miklu minni en bótafjárhæðir, sem menn eiga rétt á eftir almennum skaðabóta-
reglum. Auk þess greiða almannatryggingar engar bætur fyrir ófjárhagslegt
tjón, þ.e. þjáningar eða annan miska.
Annars staðar á Norðurlöndum hefur á undanfömum áram verið komið á fót
sérstökum sjúklingatryggingum til þess að greiða bætur vegna líkamstjóns, sem
menn verða fyrir í tengslum við heilsugæslu, m.a. vegna tjóns af læknisaðgerð-
um. Norrænu sjúklingatryggingamar veita bætur sem eru í meginatriðum í sam-
ræmi við fjárhæð og tegundir bóta eftir reglum, sem gilda í skaðabótarétti um
ákvörðun bóta. Samkvæmt norrænu reglunum skal þó ekki greiða bætur fyrir
tjón, sem ekki nær nánar tilteknu lágmarki. Er það gert til þess að spara kostn-
að við meðferð og greiðslu minni háttar krafna.
Sjúklingatryggingakerfi þessara ríkja eru ekki háð því að bótaábyrgð hafi
stofnast eftir skaðabótareglum og þau eru ekki heldur háð sömu takmörkunum
og sjúklingatrygging samkvæmt lögum um almannatryggingar.
Norrænu sjúklingatryggingamar eru nýtt bótaúrræði, sem felur í sér áður
óþekktar reglur um skilyrði fyrir rétti til tjónbóta. Þessi skilyrði em mjög frá-
brugðin bótaskilyrðum almannatrygginga, hefðbundinna slysatrygginga og
reglum skaðabótaréttar. Tryggingamar greiða bætur fyrir tjón sem koma hefði
mátt í veg fyrir með því að haga rannsókn eða meðferð sjúklings öðru vísi en
gert var. í vissum tilvikum stofnast bótaréttur, þótt ekki hafi verið unnt að
afstýra tjóni. Hér eru ekki tök á að segja nánar frá gildissviði norrænu sjúkl-
ingatrygginganna, en í stuttu máli sagt veita þær tjónþola mun ríkari rétt en sá
vísir að sjúklingatryggingu, sem komst á hér á landi árið 1989 með þeirri breyt-
ingu á lögum um almannatryggingar, sem áður er getið.
Árið 1990 var lagt fram á Alþingi fmmvarp til laga um sjúklingatryggingu.6
5 Um sjúklingatryggingu laga um almannatryggingar sjá grein í Tímariti lögfræðinga 1990,
bls. 135-147.
6 Alþt. 1990-91 A, Nd. 432. mál, þskj. 785, bls. 4093-4115.
239