Tímarit lögfræðinga - 01.12.1994, Blaðsíða 30

Nokkrum sinnum hafa komið upp mál, þar sem krafist er bóta fyrir tjón, sem
sjúklingar hafa valdið starfsmönnum. í öllum tilfellum hefur verið um að ræða
geðsjúklinga. Einkum hefur þá verið borið við tveimur málsástæðum. Annars
vegar þeirri, að rekstur sjúkrahúss og þá einkum vistun geðsjúklinga, sé það
sem nefnt er hættulegur atvinnurekstur og þar af leiði, að um sé að ræða hlut-
læj*a ábyrgð, sem svo er nefnd.
I einum bæjarþingsdómi frá 1970 var fallist á þessa málsástæðu, en honum
var ekki áfrýjað. Heldur er ólíklegt að hann hefði verið staðfestur í Hæstarétti,
enda er ekki viðurkennd nein algild regla um hlutlæga ábyrgð á hættulegum
atvinnurekstri.
Hin málsástæðan hefur verið sú, að leiða megi bótaskyldu af gáleysi einhvers
annars starfsmanns en þess, sem fyrir tjóninu varð, og er þá yfirleitt um að ræða
vanrækslu af einhverju tagi.
I aðeins einum af dómunum er höfð uppi sú málsástæða, að sjúkrahúsið beri
húsbóndaábyrgð á sjúklingnum.
H 1988 775
Málavextir voru þeir, að hjúkrunarfræðingur á geðspítala fór um miðnætti með lyf
handa sjúklingi, en er hún opnaði dyr inn í herbergi hans, skellti hann fyrirvaralaust
hurðinni aftur af miklu afli. Fingur vinstri handar lentu milli stafs og hurðar og tók
framan af baugfingri. Sjúklingurinn var geðsjúkur og hafði verið órólegur um nóttina.
Kröfur sína byggði stefnandi á því, að vinnuveitandi bæri skaðabótaábyrgð á sak-
næmri háttsemi starfsmanna sinna, þ.e.a.s. vinnuveitandaábyrgð.
Hæstiréttur segir í niðurstöðu sinni: „Áfrýjandi, sem er hjúkrunarfræðingur, hafði á
hendi stjóm á því, hvemig gengið var til verks þess, er leiddi til meiðsla hennar. Hvorki
verður á það fallist, að slysið stafi af saknæmum mistökum annarra starfsmanna stefn-
du, né af því að dyrabúnaði hafi verið áfátt. Slysið verður heldur ekki rakið til annarrar
áhættu, sem stefndi beri fébótaábyrgð á gagnvart áfrýjanda. Ber því að sýkna...“.
Þótt þeirri málsástæðu hafi ekki verið hreyft, má hugsa sér, að Hæstiréttur
hafi er hann talar um „aðra áhættu“ verið að tala um ábyrgð á skaðaverkum
sjúklingsins.
Þá ætla ég að nefna dóm Héraðsdóms Norðurlands frá 28. febrúar 1994.
Málavextir vom þeir, að stefnandi, sjúkraliði, sem vann á öldmnardeild, varð fyrir
því, að sjúklingur greip um úlnlið hennar og sneri upp á hendur hennar aftur fyrir bak.
Var henni metin varanleg örorka 20%. I niðurstöðu dómsins segir, að ekki sé fallist á
þá málsástæðu sjúkraliðans, að stefndi, sjúkrahúsið, beri ábyrgð á tjóni hennar á
gmndvelli almennu skaðabótareglunnar og reglum um húsbóndaábyrgð. Þó svo að
sjúklingurinn væri vistaður hjá stefnanda þá stofnist ekki slíkt réttarsamband milli
hans og sjúkrahússins eins og um húsbónda og hjú væri að ræða. Af þessum og öðmm
ástæðum var sjúkrahúsið sýknað af skaðabótakröfunni.
Á aðeins einum stað í þessum málum er að því ýjað, reyndar í vöm stefnda,
254