Tímarit lögfræðinga - 01.12.1994, Blaðsíða 36

ÞÓRUNN GUÐMUNDSDÓTTIR:
UPPLÝSINGAMIÐLUN TIL SJÚKLINGA OG
SAMÞYKKI
I skaðabótarétti er almennt talið að gilt samþykki hafi þau áhrif að athöfn sú
er leitt hefur til tjóns telst lögmæt gagnvart þeim sem bundinn er af samþykk-
inu. Með öðrum orðum tjónvaldur, þ.e. sá sem er valdur að tjóninu, ber ekki
bótaábyrgð.
Það er grundvallarregla að starfsfólki sjúkrastofnana ber að leita samþykkis
sjúklinga fyrir læknisaðgerðum og meðferðum.
Samþykki er ýmist gefið með beinum hætti, t.d. skriflega, eða þá með óbein-
um hætti. Þegar sjúklingur t.d. leggst inn á sjúkrahús til að gangast undir ein-
hverja aðgerð, þá er hann að samþykkja að aðgerðin fari fram.
Af sönnunarástæðum er að sjálfsögðu öruggast fyrir sjúkrahús að afla skrif-
legs samþykkis. Slíks samþykkis er auðvitað ekki alltaf hægt að afla, eins og
þegar sjúklingur er meðvitundarlaus eða rænulítill og um bráðaaðgerð er að
ræða.
I skaðabótarétti er eins og áður sagði yfirleitt talið að samþykki feli í sér
ábyrgðarleysisástæðu. Störf lækna fela oft í sér mikið inngrip í líkama fólks. Ef
tjón er rakið til alvarlegra mistaka læknis getur samþykkisyfirlýsing ekki firrt
hann bótaábyrgð. Þegar sjúklingur undirritar samþykkisyfirlýsingu, þá verður
að telja að það feli í sér samþykki fyrir aðgerðinni og eftirmeðferðinni. Það
verður einnig að telja að samþykkið feli í sér áhættutöku, þ.e.a.s. samþykki fyrir
þeirri áhættu sem alltaf fylgir aðgerð. Læknar og starfsfólk sjúkrastofnana
mega þó alls ekki líta svo á að samþykki sjúklinga feli í sér allsherjar sakar-
uppgjöf fyrir lækna ef svo má að orði komast. Ef tjón er að rekja til alvarlegra
mistaka læknis eða hjúkrunarfræðings, þá leysir samþykki sjúklings fyrir að-
260