Tímarit lögfræðinga - 01.03.1997, Blaðsíða 15

1. Frumvarp til laga um tjárreiður ríkisins
Frumvarpið felur í sér að sett er heildstæð löggjöf um fjárreiður ríkisins, þ.e.
um ríkisreikning, fjárlagagerð, framkvæmd fjárlaga og lántökur rrkissjóðs. Það
sem einkum er gagnrýnisvert í þessu frumvarpi út frá sjónarmiði Alþingis er að
skilgreining á stjómsýslulegu sjálfstæði Alþingis sem stofnunar er afar óljós í
frumvarpinu. Upptalning á ríkisaðilum í ýmsum greinum frumvarpsins gefur
líka til kynna að Alþingi sé sett skör lægra en ráðuneyti en slfk skipan mála fær
ekki staðist.
2. Frumvarp til laga um breytingar á sérákvæðum í lögum er varða
réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins
Þetta frumvarp er flutt í framhaldi af starfsmannalögum sem samþykkt voru
á Alþingi á síðasta þingi. I 11 .-15. gr. frumvarpsins eru ákvæði er varða Alþingi
og stofnanir þess og lúta að rrkisendurskoðanda, umboðsmanni Alþingis og
skrifstofustjóra Alþingis.
Að mínu mati er það ekki ásættanlegt að framkvæmdarvaldið sé að flytja
lagabreytingar er varða innri málefni þingsins og stofnana þess. Eðlilegra er að
lagabreytingar er varða þessa embættismenn þingsins komi frá forsætisnefnd
Alþingis. Þá er framsetning frumvarpsins slfk að ætla mætti að Alþingi heyrði
formlega undir framkvæmdarvaldið en áðurgreindar lagabreytingar eru felldar
inn í frumvarpskafla um forsætisráðuneytið.
3. Fjáraukalagafrumvarpið
I fjáraukalagafrumvarpinu fyrir árið 1996 var ekki nema að hluta orðið við
þeim óskum sem forsætisnefnd Alþingis setti fram um aukafjárveitingar og sem
forsætisnefnd var sammála um að væru mjög brýnar vegna reksturs þingsins.
Þetta endurspeglar ágreining Alþingis og framkvæmdarvalds um fjárhagslegt
sjálfstæði Alþingis sem stofnunar. Tillögur forsætisnefndar voru hins vegar
samþykktar í fjárlaganefnd og þinginu sjálfu.
Segja má að í þessum málum kristallist ágreiningur Alþingis og oddvita
framkvæmdarvaldsins um hvernig túlka beri 4. tölul. 2. gr. reglugerðar nr.
96/1969 um Stjórnarráð Islands, en í þeim tölulið segir að „forsætis-
ráðuneytið fari með mál er varða Alþingi“. Oddvitar framkvæmdarvaldsins
hafa viljað túlka þetta ákvæði svo að Alþingi eigi undir forsætisráðuneytið
(framkvæmdarvaldið) að sækja í málefnum er varða stjórnsýslu og rekstur
þingsins. Slík túlkun á reglugerðarákvæðinu fær ekki staðist, því að hún gengur
í berhögg við þau grundvallarrök sem búa að baki 2. gr. stjómarskrárinnar um
aðgreining rrkisvaldsins og á sér heldur ekki efnislega stoð í lögum nr. 73/1969
um Stjómarráð Islands. Ljóst er að með reglugerð verður ekki haggað við stöðu
Alþingis svo sem hún er ákvörðuð í stjórnarskrá sem og almennum lögum sem
kveða á um starfsemi þingsins og hver fari með æðsta vald og ábyrgð í
stjórnsýslu þess. Nægir í því sambandi að vísa til 9. gr. laga nr. 55/1991 um
9