Tímarit lögfræðinga - 01.03.1997, Blaðsíða 31

Lyrd 1912 757 Islandsbanki veitti kaupmönnunum NL og JJ reikningslán og gengu
fjórir menn í sjálfskuldarábyrgð fyrir greiðslu þess. Fáum dögum eftir að reikn-
ingslánið var stofnað lést JJ, en NL hélt áfram að nýta sér lánið. Ekki var staðið í
skilum með greiðslur af láninu og var mál höfðað til heimtu þess gegn tveimur af
ábyrgðarmönnum.
Landsyfirrétturinn taldi að við fráfall JJ hefði orðið veruleg breyting á reiknings-
lánaviðskiptum bankans við lánþega og aðstaða ábyrgðarmanna önnur og svo miklu
lakari, að ekki hefði verið heimilt að halda viðskiptunum áfram við NL eftir dauða JJ
upp á ábyrgð án samþykkis ábyrgðarmanna. Því var þeim ekki gert að greiða þann
hluta reikningslánsins, sem NL notaði eftir að bankanum var kunnut um andlát JJ.
Samkvæmt dóminum getur umrædd aðstaða leitt til þess, að ábyrgðarmaður
verði ekki skuldbundinn samkvæmt loforði sínu. Þessi niðurstaða virðist eðlileg
í ljósi þess, að ella hefði ábyrgðarmaður getað beint framkröfu að þeim, sem
ekki varð skuldari, og að jafnaði fyrir samsvarandi fjárhæð og ábyrgðarmaður
hefur þurft að standa skil á. Meginsjónarmiðið hlýtur því að vera, að ábyrgðar-
maður geti gengið frá loforði sínu, ef forsenda hans um fleiri aðalskuldara
reynist röng eða brestur, enda megi kröfuhafa vera þessi forsenda ljós.
Það er á hinn bóginn meira álitamál, hvort frávik verði talin gilda, ef ætla
verður að forsendan hafi ekki skipt neinu máli, svo sem vegna þess, að sá, sem
ekki varð skuldari, var með öllu ógjaldfær. Virðist þá unnt að draga í efa, að
forsendan hafi verið ákvörðunarástæða hjá ábyrgðarmanni. Þá getur einnig
komið til greina, að ábyrgð verði vikið til hliðar að hluta í þeim tilvikum, þegar
ljóst er, að ábyrgðarmaður hefði að einhverju leyti getað fengið fullnustu með
framkröfu og þá í þeim mæli, sem hann fer á mis við það úrræði. Hvað þetta
varðar verður að ætla, að sönnunarbyrðin um ógjaldfæmi þess, sem ekki varð
skuldari, hvíli fyrst og fremst á kröfuhafa.
4.2.3.5 Frekari tryggingar
Ábyrgðarmaður kann að hafa lagt til grundvallar, að annar maður gerðist
einnig ábyrgðarmaður fyrir aðalskuldara. Farist það fyrir getur ábyrgðarmaður
ekki öðlast framkröfu, sem hann hefði annars getað haft uppi gegn þeim, sem
jafnframt hefði gengið í ábyrgð fyrir greiðslu skuldar. Hafi kröfuhafi verið
grandlaus um þessa forsendu ábyrgðarmanns, getur hún tæplega haft áhrif á
gildi ábyrgðar. Sama á við þótt kröfuhafa sé forsendan kunn, ef hann er í góðri
trú um að frekari ábyrgð sé fyrir hendi, en síðar kemur í ljós að það á ekki við
rök að styðjast, svo sem vegna fölsunar eða ófjárræðis. Hafi kröfuhafa hins
vegar verið eða mátt vera kunnugt um, að frekari ábyrgð var ekki til að dreifa
eða hún stofnast ekki síðar, skiptir þessi forsenda máli. Hefur þetta verið
staðfest í dómaframkvæmd.
H 1972 175 Kaupfélagið A hafði á hendi umboðssölu á bókum félagsmanna Bóksala-
félags Islands. Árið 1967 var gerður viðskiptasamningur um söluna og þess krafist,
að stjómarmenn gengju í sjálfskuldarábyrgð fyrir efndum samningsins. G stjórnarfor-
25