Tímarit lögfræðinga - 01.03.1997, Blaðsíða 32

maður kaupfélagsins tók á sig slrka ábyrgð, en frekari ábyrgð fékkst ekki. Vegna
fjárhagsörðugleika kaupfélagsins var gengið að G á grundvelli skuldbindingar hans.
G hélt því fram, að hann hefði sett það skilyrði, að fleiri stjórnarmenn undirrituðu
ábyrgðarskjalið og án þess hefði ekki mátt afhenda það kröfuhafa.
I dómi héraðsdóms, sem staðfestur var með dómi Hæstaréttar, var talið að ábyrgðar-
yfirlýsingin hefði borið með sér, að kröfuhaft ætti við henni að taka. G hefði afhent
kaupfélagsstjóra A yfirlýsinguna og af þeim ástæðum varð hann að bera áhættuna af
því, að hún var afhent fyrirsvarsmanni kröfuhafa. Var G því talinn skuldbundinn
samkvæmt yfirlýsingunni. Á hinn bóginn hefði jafnan verið gert ráð fyrir því í við-
ræðum kröfuhafa og aðalskuldara, að auk G tæki a.m.k. einn stjórnarmanna kaup-
félagsins á sig sjálfskuldarábyrgð gagnvart kröfuhafa. Kröfuhafi, sem ekki kynnti sér
nánar afstöðu G, hefði að óreyndu mátt gera ráð fyrir því að G miðaði við, að sjálf-
skuldarábyrgðin yrði með þessum hætti. Af þessum sökum var talið, að ábyrgð G tæki
ekki til helmings aðalskuldar, sem hann hefði getað krafið samábyrgðarmann sinn
um.
Með hliðsjón af þessum dómi verður að telja, að við þessar aðstæður verði
ábyrgðarmaður laus undan ábyrgð sinni í sama mæli og hann getur ekki haft
uppi framkröfu á hendur þeim, sem jafnframt var gert ráð fyrir að gengist í
ábyrgð. Þetta getur því almennt ekki valdið ógildi ábyrgðar í heild sinni, enda
hafi ábyrgðarmaður í öllu falli mátt gera ráð fyrir að bera sinn hluta af
skuldinni, kærni til þess að henni yrði jafnað niður innbyrðis milli ábyrgðar-
rnanna.30
Ef sú ábyrgð, sem gert var ráð fyrir en stofnaðist ekki, hefði verið fjárhags-
lega þýðingarlaus, er það álitamál, hvort þetta skipti nokkru varðandi skuld-
bindingu ábyrgðarmanns. Kynni forsendan þá að vera metin þannig, að hún hafi
ekki verið ákvörðunarástæða hjá ábyrgðarmanni.
Þau sjónarmið, sem hér hafa verið rakin, verða talin gilda almennt, ef sú
forsenda ábyrgðarmanns reynist röng eða brestur, að veð sé til tryggingar skuld
þeirri, sem hann hefur gengist í ábyrgð fyrir.
4.2.3.Ó Tilgangur láns
Abyrgðarmaður kann að hafa gengist í ábyrgð fyrir láni sökum þess, að það
er tekið til ákveðinna ráðstafana. Megi kröfuhafa vera þetta ljóst, verður hann
að gera það, sem með sanngirni verður ætlast til af honum, svo að lánið þjóni
tilgangi sínum. Að öðrum kosti kann ábyrgðarmaður að geta gengið frá ábyrgð
sinni vegna brostinna forsendna.31 Hvað þetta varðar má hafa til nokkurrar
hliðsjónar eftirfarandi dóm:
30 Henry Ussing, Kaution, bls 334-338; Hans Viggo Godsk Pedersen, Kaution, bls. 19-20.
Olafur Lárusson heldur því fram, að ábyrgðarmaður verði ekki bundinn við ábyrgð sína, ef
það ferst fyrir, að annar maður gangist í ábyrgð fyrir skuid og skuldareiganda megi vera það
ljóst, að ábyrgðarmaður gerir ráð fyrir þeirri ábyrgð. Sjá Kaflar úr kröfurétti, bls. 29.
Samkvæmt því sem hér hefur verið rakið, verður þessi niðurstaða dregin í efa.
31 Hans Viggo Godsk Pedersen, Kaution, bls. 19; Carsten Smith, Garantirett III, bls. 194.
26