Tímarit lögfræðinga - 01.03.1997, Blaðsíða 36

FORMÁLI
I eftirfarandi umfjöllun verða skilyrði riftunar samkvæmt 1. mgr. 134. gr.
gjaldþrotalaga nr. 21/1991 athuguð, einkum með hliðsjón af íslenskum dómum
sem fallið hafa á síðustu árum og varða beitingu greinarinnar.2 Hins vegar tekur
umfjöllunin hvorki til reglna gjaldþrotalaga um endurgreiðslu né um skil. og þá
er heldur ekki fjallað um aðrar riftunarreglur gjaldþrotalaganna.
Vísir að þessari grein varð til í starfi mínu, en sú aðferð að safna saman
dómum á þennan hátt hefur sýnst vera góð leið við mat á riftanleika ýmissa
ráðstafana. Það er því von mín að þessi skrá geti reynst öðrum álíka vegvísir á
refilstigum riftunarreglnanna.
1. INNGANGUR
Gjaldþrotaskipti eru fullnustugerð allra lánardrottna skuldara sem fólgin er í
samfelldri röð lögmæltra athafna sem hefjast við dómsúrskurð um skiptin og
miða að því að yfirfæra réttindi þrotamanns til skuldheimtumanna.3
Ein af meginreglum við gjaldþrotaskipti er að jafnræðis skuli gætt milli
kröfuhafa.4 Til tryggingar því eru í gjaldþrotalögum ýmsar reglur um að lánar-
drottnar skuldara sitji við sama borð við úthlutun eigna búsins. Þar á meðal eru
riftunarreglur gjaldþrotalaganna, en þær heimila riftun á ýmsum ráðstöfunum
þrotamanns fyrir frestdag með afturvirkum hætti.
Skilyrði riftunar samkvæmt gjaldþrotalögum eru mörg, en þó eru nokkur
almenn atriði riftunarreglunum sameiginleg. Þannig verða til dæmis mögu-
leikar lánardrottins á að fá fullnustu kröfu sinnar að aukast með riftun og
jafnframt þarf greiðsla skuldar að hafa verið í ósamræmi við greiðslur til
annarra kröfuhafa og leiða til mismunar á milli þeirra.5 Séu þessi skilyrði ekki
uppfylll verður ekki fallist á riftun, samanber:
H 1993 416
f október 1987 var stofnað hlutafélagið Nesco Kringlan hf. Nesco frlf. skráði sig fyrir
90% hlutafjárins og greiddi það með skuldabréfi sem síðar lenti í vanskilum.
Skuldabréfið hafði þá verið selt til Iðnaðarbanka íslands hf. með sjálfsábyrgðar-
framsali Nesco Kringlunnar hf. Til þess að gera upp skuldabréfið seldi Nesco frlf.
2 Jafnhliða verður vísað til til 1. mgr. 54. gr. laga nr. 6/1978 og 1. mgr. 134. gr. laga nr.
21/1991.
3 Sjá Olafur Jóhannesson, Skiptaréttur, Reykjavík, 1965, bls. 79.
4 Þetta viðhorf kemur skýrlega fram í forsendum héraðsdóms í H 1994 1357: „Jafnræði
kröfuhafa er eitt af grundvallarsjónarmiðum, sem liggja að baki gþl. Sérstaklega þó að þessu
jafnræði skuli ekki spillt með ráðstöfunum sem gerðar eru eftir gjaldþrotið eða þegar vitneskja
liggur fyrir að það standi fyrir dyrum. Riftunarreglum gþl. er einmitt ætlað að ná þessum
markmiðum“.
5 Sjá Viðar Már Matthíasson, Tímarit Lögfræðinga, 38. árgangur 1988, bls. 93 og Kon-
kursloven, med kommentarer af Mogens Munch, 7. útgáfa, Kaupmannahöfn, 1993, bls 428-
429.
30