Tímarit lögfræðinga - 01.03.1997, Blaðsíða 39

2.3.1 Samið um greiðslur með óvenjulegum greiðslueyri
I þeim tilvikum þegar aðilar hafa samið í upphafi um að nota slíkan
greiðslueyri í viðskiptum sín á milli er varla um óvenjulegan greiðslueyri að
ræða í skilningi greinarinnar. Sem dæmi má taka ef tveir kaupmenn semja um
gagnkvæmar vöruúttektir sem gerðar eru upp með vissu millibili þannig að
úttektir þeirra hvor hjá öðrum jafnast út hver á móti annarri. Greiðsla með
peningum er þó að jafnaði talinn vera venjulegur greiðslueyrir, enda er það
regla í kröfurétti að greiðslum sem ekki er hægt að efna iti natura má umbreyta
í peningakröfu.10
Samningur aðila þarf ekki að vera skriflegur, hann getur eins verið munnleg-
ur. Dómstólar hafa þó gert ríkar kröfur til sönnunar um tilvist slíkra samninga
og virðist því tryggast að um slíkt sé samið berum orðum og skriflega í upphafi
viðskipta eða einnig ef breyta á fyrri greiðslutilhögun, samanber:
H 1991 1759
Greiðsla á skuld sem stofnast hafði við sölu á geisladiskum, en greidd var með
hljómtækjum, var talin riftanleg þar sem um var að ræða óvenjulegan greiðslueyri.
Ekki hafði tekist að færa sönnur á að um þennan greiðslueyri hefði verið samið í
upphafi.
H 1995 2818
Krafist var riftunar á greiðslu skuldar Italska verslunarfélagsins við auglýsinga-
stofuna EssEmm sem fram fór með afhendingu bifreiðar. Greiðslunni var rift þar
sem um óvenjulegan greiðslueyri var að ræða í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga nr.
6/1978. í forsendum héraðsdóms sem staðfestur var í Hæstarétti var tekið fram að því
hafi ekki verið haldið fram í málinu að samið hafi verið um þennan greiðslumáta
þegar auglýsingastofan vann fyrir félagið. Þá hafði auglýsingastofan áður reynt að fá
kröfumar greiddar með víxlum eða skuldabréfum eins og tíðkast hafði í umræddum
viðskiptum félaganna.
H 1995 3135
Skiptastjóri þrotabús ítalska verslunarfélagsins hf. krafðist riftunar á greiðslu skuldar
sem fram fór með afhendingu bifreiðar til Bílasölunnar Bliks hf. þann 15. júní 1992,
en frestdagur við skiptin var 9. október 1992.
Umrædd skuld hafði stofnast með umboðssölu Bflasölunnar Bliks hf. á bifreiðum
ítalska verslunarfélagsins hf., en ekki hafði verið samið um það milli félaganna
hvemig ætti að haga uppgjöri vegna þeirra viðskipta. Stefndi taldi að það hefði hins
vegar legið í loftinu að greitt yrði með bifreiðum frá Italska verslunarfélaginu hf. Þá
lagði stefndi einnig fram vottorð frá tveimur bflaumboðum þar sem fram kom að
tíðkanlegt væri að greiða fyrirtækjum sem unnið hefðu fyrir bílaumboðin með notuð-
um bifreiðum.
í forsendum dóms Hæstaréttar var tekið fram að krafan hafi verið peningakrafa og
ekki hafi verið sannað að kröfuna mætti greiða með bifreið. Greiðslunni var því rift á
grundvelli 1. mgr. 54. gr. laga nr. 6/1978.
10 Sjá Stefán Már Stefánsson, bls. 166. Sjá hins vegar kafla 2.3.5 hér á eftir.
33