Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Blaðsíða 34

Ákvæði þetta getur átt við um flestar vanefndakröfur, t.d. kröfu um efndir skv.
23. gr., kröfu til úrbóta og nýrrar afhendingar skv. 36. gr. og kröfu til afsláttar skv.
38. gr., svo og um skaðabótakröfu. Þó verður að ætla að ákvæðið hafi mesta
þýðingu varðandi riftun. Kaupandinn getur þá rift að því er snertir þann hluta
greiðslunnar sem vanefnd varðar en haldið afganginum. Það er þó forsenda að
fyrir hendi séu skilyrði riftunar að því er varðar þann hlutann sem riftun tekur til.
Þegar það er metið hvort galli er verulegur eða ekki ber að meta það með hliðsjón
af þeim hluta sem vanefndin varðar. Hafi t.d. verið keyptir 100 sekkir af kart-
öflum, og varði seinkun eða galli einungis einn sekk, getur kaupandinn sam-
kvæmt fyrrgreindu rift að því er umræddan sekk varðar. Þetta getur hann þótt van-
efndin verði ekki talin veruleg þegar litið er til kaupanna í heild sinni.
Þegar um er að ræða nýja afhendingu getur ákvæði þetta einnig haft þýð-
ingu. Kaupandinn getur á grundvelli þeirra skilyrða, sem fram koma í 2. mgr.
34. gr., krafist nýrrar afhendingar að því er varðar hluta hins selda en haldið því
sem eftir er, t.d. í dæminu hér að framan krafist nýrrar afhendingar að því er
varðar hinn gallaða sekk.
Á hinn bóginn leiðir það af ákvæðum 1. mgr. 43. gr. að kaupandinn getur
ekki, án þess að annað og meira komi til, borið fyrir sig vanefndaúrræði að því
er varðar greiðsluna í heild. Ef vanefnd er á hinn bóginn veruleg þegar litið er
til kaupanna í heild sinni getur kaupandinn með vísan til 2. málsl. ákvæðisins
krafist riftunar á öllum kaupunum. Er þetta í sjálfu sér sama regla og fram kem-
ur í 39. gr. laganna.
Sem fyrr greinir er það skilyrði að vanefndir séu verulegar á samningnum í
heild. I dæminu hér að ofan gæti slíkt t.d. átt við ef helmingur sendingarinnar
er ekki afhentur eða reynist gallaður.50
Ákvæði 2. mgr. 43. gr. eiga við um magngalla. Þegar seljandinn hefur aðeins
afhent hluta hins selda verður álitamál hvort meta eigi tilvikið eftir reglum um
galla eða samkvæmt reglum um greiðsludrátt að því er varðar þann hluta sem
ekki hefur verið afhentur. Samkvæmt ákvæðinu ræður það úrslitum hvort ráða
má af atvikum að seljandinn hafi lokið afhendingu af sinni hálfu eða ekki.
Reglumar um galla gilda samkvæmt ákvæðinu t.d. um það tilvik þegar selj-
andinn hefur vegna misskilnings afhent of lítið án þess að vera það ljóst. Ef hins
vegar má ráða af atvikum að seljanda hafi verið ljóst, t.d. vegna þess magns sem
afhent var, að afhendingu var ekki lokið verður að leggja til grundvallar regl-
umar um greiðsludrátt. I flestum tilvikum er eðlilegast að líta svo á að um magn-
galla sé að ræða.
Ef gallareglum er beitt hefur það þá mikilvægu þýðingu að tilkynningar-
skylda kaupanda samkvæmt ákvæðum 32. gr. kpl. verður virk. Þá er afleiðingin
einnig sú að reglur um úrbætur eða afhendingu nýrra hluta gilda, en það getur
hins vegar ekki átt við þegar um er að ræða greiðsludrátt.51
50 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 120.
51 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 120.
244