Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Blaðsíða 43
5.6 Sérregla um alþjóðleg kaup
í síðari málsl. 4. mgr. 54. gr. kpl. kemur fram nokkuð rýmri réttur til riftunar
í alþjóðlegum kaupum. Seljandinn getur rift kaupum á grundvelli almennra
skilyrða þegar kaupandinn hefur veitt söluhlut viðtöku án þess að hafa gert um
það sérstakan fyrirvara. Það er þó jafnan skilyrði að riftunin hafi ekki áhrif á
rétt þriðja manns yfir hlutnum. Samkvæmt greininni er bú kaupanda einnig
talið til þriðja manns.74
5.7 Riftun þegar kaupandi stuðlar ekki að kaupum
5.7.1 Yfirlit
Þess er áður getið að í kpl. er hvað heimild til riftunar varðar greint á milli
greiðsluskyldunnar annars vegar og annarra skyldna hins vegar. Fjallar 54. gr.
laganna um fyrra tilvikið en 55. gr. um hið síðara. í 45. gr. neyt.kpl. er hins
vegar fjallað um bæði tilvikin.
Samkvæmt 1. mgr. 55. gr. kpl. getur seljandi rift kaupum ef kaupandi stuðlar
ekki að þeim og vanefndir hans eru verulegar. Seljandi getur með sömu skil-
yrðum rift kaupunum þegar kaupandi veitir hlut ekki viðtöku skv. b-lið 50. gr.
og seljandi hefur sérstaka hagsmuni af því að losna við hlutinn. Samkvæmt 2.
mgr. 55. gr. kpl. er einnig er unnt að rifta kaupunum þegar kaupandinn innan
sanngjarns viðbótarfrests sem seljandinn hefur sett honum til efnda stuðlar ekki
að kaupum eða veitir ekki söluhlut viðtöku þegar seljandi hefur sérstaka hags-
muni af því að losna við hlutinn. í 3. mgr. 55. gr. kpl. segir að meðan viðbótar-
frestur er að líða geti seljandi ekki rift kaupum nema því aðeins að kaupandi
hafi lýst því yfir að hann muni ekki efna kaupin á þeim tíma.75
5.7.2 Kaupandi stuðlar ekki að kaupum
í 1. mgr. 55. gr. kemur fram almennt skilyrði riftunar þegar kaupandinn
stuðlar ekki að efndum. Fyrri málsliður 1. mgr. á við um þann atbeina sem
nefndur er í a-lið 50. gr.76 og eftir atvikum annan atbeina sem um kann að hafa
74 Reglu þessari var bætt við ákvæðið vegna tengslanna við Sþ-sáttmálann, sbr. 64. og 4. gr. hans.
Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 132.
75 Um tengsl 55. gr. laganna við Sþ-sáttmálann vísast til umfjöllunar um 54. gr. hér að framan.
Ákvæði 54. gr. gilda um riftun vegna greiðsludráttar en 59. gr. fjallar um riftunarfrest. Alþt. 1999-
2000, þskj. 119, bls. 132.
76 f a-lið 50. gr. kpl. segir að kaupanda sé skylt að stuðla fyrir sitt leyti að því, eftir því sem sann-
gjamt er að ætlast til af honum, að seljandi geti efnt skyldur sínar. Er hér um að ræða atbeina sem á
sér stað fyrir efndir og er forsenda þess að seljandi geti fullnægt skyldum sínum. Slíkur atbeini kemur
ekki hvað síst til álita þegar um pöntunarkaup er að ræða. Atbeini kaupanda getur t.d. falist í því að
skilgreina vissar þarfir, sbr. 60. gr. kpl., eða útvega tilskilin Ieyfi. Við pöntunarkaup er stundum samið
um að kaupandinn eigi að útvega hluta efnis. Ef seljandinn á að sjá um uppsetningu söluhlutar eða
annað sambærilegt eftir afhendingu hans verður kaupandinn að ljá atbeina sinn til þess að seljandinn
fái aðgang að hlutnum og þeim stað þar sem á að setja hlut upp. Þegar um flókin og umfangsmikil
pöntunarkaup er að ræða, t.d kaup á skipi sem á að smíða, geta aukaskyldur kaupandans verið mjög
þýðingarmikið atriði við efhdir kaupsamnings. Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 127.
253