Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Blaðsíða 77

nauðsynlegt að grípa við sérstakar aðstæður í lýðræðisríki til að vemda rétt og
frelsi annarra og í þágu almannahagsmuna. Við slíkar aðstæður hefði verið
réttlætanlegt að framlengja almenna kjarasamninga einkum vegna þess að
samningar höfðu verið lausir til endurskoðunar í verulega langan tíma án þess
að aðilar næðu árangri.49 Athyglisvert er að þrátt fyrir að rök ríkisstjórnarinnar
um að forsendur að baki íhlutuninni hafi fyrst og fremst verið „mjög alvarlegar
afleiðingar fyrir efnahagslífið“50 var sú aðstaða ekki lögð til grundvallar í mál-
inu. Þess í stað lagði sérfræðinganefndin heildstætt mat á aðstæður málsins og
rökstuddi þá niðurstöðu sína vandlega og sagði að með hliðsjón af aðstæðum
öllum hefði íslenska ríkisstjómin ekki farið út fyrir svigrúm sitt til mats á nauð-
syn aðgerða sem vom ekki eingöngu til þess fallnar að vemda almannahags-
muni (sbr. hin efnahagslegu rök) heldur einnig til að vemda rétt og frelsi ann-
arra (þeirra sem starfa við fiskvinnslu).
Rök norsku ríkisstjórnarinnar, vegna aðgerða sem beindust gegn Samtökum
úthafsstarfsmanna á árinu 2000,51 um að verkfallsaðgerðimar myndu fyrirsjá-
anlega hafa vemleg áhrif á efnahag ríkisins og viðskiptahagsmuni, dugðu hins
vegar skammt.52 í því tilviki höfðu verkföll verið stöðvuð eftir að þau höfðu
staðið í mjög skamman tíma og komið á þvingaðri gerðardómsmeðferð. Niður-
staða sérfræðinganefndarinnar var að um brot á 4. mgr. 6. gr. hefði verið að
ræða og var hún eingöngu studd þeim rökum að kröfur 31. gr. væm ekki upp-
fylltar þar sem aðgerðirnar væm einkum byggðar á efnahagslegum rökum.53
Af framangreindum niðurstöðum nefndarinnar er ljóst að á vettvangi FSE
eru gerðar nokkuð ríkar kröfur til ríkisstjórna um nauðsyn aðgerða til að laga-
setning á verkföll geti talist réttlætanleg. Ef fyrir liggur að ríkisstjórn ber eink-
um og sér í lagi fyrir sig efnahagsleg rök sem forsendur aðgerða virðist nefndin
almennt hafna þeim rökum án þess að leggja frekara mat á aðstæður málsins,
enda geti slíkar aðgerðir ekki talist nauðsynlegar þótt markmiðið kunni út af
fyrir sig að vera lögmætt, þ.e. í þágu almannahagsmuna. Af niðurstöðunum í
málum Noregsfrá 1994 og 1998 má þó ráða að takist ríkisstjórn að sýna fram
á að efnahagsleg áhrif verkfalla muni hafa í för með sér verulegt og varanlegt
efnahagslegt tjón kunni það að leiða til annarrar niðurstöðu. Sama á við ef sýnt
er fram á að aðgerðimar hafi einnig byggst á öðrum forsendum heldur en efna-
hagslegum, sbr. mál íslands vegna Iaga nr. 1011998. Rétt er að taka fram að af-
staða nefndarinnar til laga nr. 34/2001 um kjaramál fiskimanna o.fl., mun vænt-
anlega koma fram í skýrslu nefndarinnar árið 2004.54
49 Niðurstöður XV-1 (2000), bls. 335-337, ísland.
50 Sjá Skýrslu félagsmálaráðherra um 88. Alþjóðavinnumálaþingið í Genf 2000, bls. 34.
51 Sbr. umfjöllun um sömu aðgerðir norsku ríkisstjómarinnar í kafla 2.4.2.
52 Sjá 21. skýrsla Noregs um framkvæmd Félagsmálasáttmála Evrópu, bls. 32-34.
53 Niðurstöður XVI-1 (2002), bls. 498, Noregur.
54 Niðurstöðumar koma í framhaldi af skýrslu íslensku ríkisstjómarinnar um framkvæmd m.a. 6.
gr. FSE fyrir tiltekið tímabil.
287