Ægir - 01.04.1996, Side 18
firði tók nýlega undir þessar skoðanir og
benti á að sjómenn þess fyrirtækis fengju
80% launanna þó þeir væru 20% mann-
aflans. Hvert er þitt álit?
„Jónas hefur rétt á sínum skoðunum.
Hvað varðar talnaleik Róberts þá má
benda á að sjómenn á íslandi borga tæp-
lega 19% af öllum tekjuskatti lands-
manna og er þá búið að draga frá sjó-
mannafslátt. 8000 menn sem vinna fjarri
heimilum sínum og njóta lítillar félags-
legrar þjónustu og takmarkaðrar læknis-
þjónustu en bera samt uppi fimmtung
tekjuskattkerfisins.
Breyting í fastlaunakerfi væri dauða-
dómur yfir íslenskri útgerð sem er í dag á
heimsmælikvarða í afköstum. Ég tel að
einmitt þetta launahvetjandi kerfi eigi
stærstan þátt í því aö útgerðin á íslandi
er arðbær og getur keppt við útgerð í öðr-
um löndum.
Hlutaskiptakerfi sjómanna er auk þess
eina launakerfið í landinu sem tryggir al-
gert jafnrétti kynjanna og launamunur
þess hæsta og lægst launaða getur mest
orðið tvöfaldur. ASÍ gæti verið vel sátt ef
launakerfi í landi væru þannig að sá
hæsti fengi aldrei meira en tvöföld laun
þess lægsta."
Fjórtánföld laun verkamanns
Guðjón fór í haust sem skipstjóri einn
túr á lettneskum togara á veiðar í Smug-
una og kynntist þá öðru launakerfi og
öðrum vinnubrögðum. Skipið heitir Od-
inkova, 1800 tonna skip með 22 manna
áhöfn.
Þetta skip er á vegum íslenskra útgerb-
araðila og við þab var áhöfninni í fyrsta
sinn greidd premía eða álag á veiddan
afla. Enginn um borð hafði ábur unnið
eftir launahvetjandi kerfi. Þar var bilið
milli skipstjóra og annarra í launum það
mikib að skipstjórinn hafbi fjórtánföld
verkamannalaun áður en hann fór á sjó í
fast kaup.
„Mér er sem ég sæi íslenska útgerðar-
menn tryggja okkur fjórtánföld verka-
mannalaun í fastlaunakerfi. Ætli skip-
stjórnarmenn myndu ekki flestir skrifa
upp á slíkan samning."
Algerlega kolólöglegt athæfi
íslendingar hafa á síðustu tveimur
árum lært að skilja hugtakiö „hentifána-
skip" þegar íslenskir útgerðarmenn fóru
að senda gamla kanadíska togara undir
Belize fána í Smuguna. Fá hentifánaskip
til fiskveiða eru í eigu íslendinga en
stærsta fiskiskip flotans, Heinaste HF, var
fært á íslenskt flagg í febrúar og er nú á
veiöum undir íslenskum fána en ekki
munu vera í gildi íslenskir sjómanna-
samningar um borð og sitthvað fleira at-
hugavert. Sjólaskip í Hafnarfirði, sem
gera skipið út, segjast hafa leigt það fyrir-
tæki á Kýpur. Hver eru viðbrögð sjó-
manna?
„Þetta er algjörlega kolólöglegt. Ef skip
er undir íslensku flaggi á að lögskrá á það
samkvæmt íslenskum lögum og þó Sjóla-
skip hafi stofnaö eitthvert skúffufyrirtæki
úti á Kýpur þá breytir það engu. Við
munum aldrei viðurkenna þetta fram-
ferði og ég trúi ekki að íslenskir útgerðar-
menn sætti sig vib þetta heldur."
Hvað er hægt ab gera?
„Við stoppum ekki skipið í hafi en við
getum stöðvað skipið hvar sem það kem-
ur í höfn. Við höfum kært málið til ís-
lenskra stjórnvalda og þau hljóta á taka á
þessu lögbroti.
„Breyting í fastlaunakerfi
vœri dauðadómur yfir
íslenskri útgerð sem er í
dag á heimsmœlikvarða
í afköstum"
Ef Sjólaskip kemst upp með þetta þá
hrynur íslensk útgerb eins og spilaborg.
Og ef íslensk stjórnvöld ætla ab stuðla ab
því þá eru þau að fremja glæp með af-
skiptaleysi sínu."
Byrjaði 14 ára
Guðjón Arnar hóf sinn sjómannsferil
ungur ab árum. Hann er fæddur 1944 og
alinn upp á ísafirði, sonur hjónanna
Kristjáns Guðjónssonar og Jóhönnu Jak-
obsdóttur, sjötti í röð níu systkina. Fyrsta
plássið fékk hann 14 ára á handfærabátn-
um Bryndísi frá ísafirði en þar var skip-
stjóri Agnar Jónsson sem margir þekkja
af starfi hans hjá LÍÚ. Guðjón útskrifað-
ist úr Stýrimannaskólanum 1966 og var
stýrimaður á Guðbjörgu ÍS fyrst um sinn
en fyrsta skipið sem hann stýrði var
Gunnhildur ÍS. Guðjón stýrði bæði Guð-
rúnu Jónsdóttur ÍS og Guðrúnu Guðleifs-
dóttur ÍS en 1972 sótti hann nýjan skut-
togara, Pál Pálsson ÍS, til Japan og var
skipstjóri þar þangað til fyrir þremur
árum. Hann er í hálfu starfi hjá FFSÍ og
grípur í skipstjórn í afleysingum ennþá
til þess að halda sér í þjálfun.
„Ég tala við skipstjóra allt í kringum
landið á hverjum degi svo ég veit alltaf
hvað er að gerast á miðunum þó ég sé
minna til sjós en áður."
Guðjón hefur reynt á sjálfum sér þá
gífurlegu tæknibyltingu sem orðið hefur
á íslenskum fiskiskipum síðustu 30 ár.
Fiskileitar- og staðsetningartæki eru yfir-
leitt frekar nýlega til komin tæki en yfir-
leitt voru klukkan og kompásinn helstu
vinnutæki skipstjórans.
„Við sigldum Guðrúnu Jónsdóttur
einu sinni frá Bretlandi, bara með
kompásinn því við höfðum ekkert raf-
magn eftir að ljósavélin biiaði. Við feng-
um versta veður við Shetlandseyjar og
sáum síðast land við Færeyjar. Næsta
land sem við sáum var á Prestabugtinni
á ísafirði, en þá vorum við búnir að
tengja dýptarmælinn."
Margir telja að góðir skipstjórar séu
gæddir nær yfirnáttúrlegum hæfileikum
og sögur af draumspeki og sérviskutökt-
um þeirra styðja þær frásagnir. Guðjón
Arnar telur ekkert yfirnáttúrulegt við það
að veiða fisk.
„Þú þarft að hafa tilfinningu fyrir líf-
ríkinu sem þú þjálfar með því að einbeita
þér nógu mikið aö þeim verkefnum sem
þú fæst við. Það má ekki hugsa um neitt
annað eða sinna neinu öðru. Þú fylgist
með þessu frá barnæsku og hlustar á það
sem gömlu mennirnir segja. Mér hefur
alltaf fundist gífurlega lærdómsríkt að
tala við gamla fiskimenn. Það er hægt að
grúska í fiskifræði og ýmsu sem tengist
faginu og smátt og smátt byggist upp
þekking og þá fara menn að vakna á næt-
urnar og vita hvert þeir eiga að fara til ab
finna fiskinn." □
18 ÆGIR