Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Side 12
0FLIN, ER STUDDU AÐ MYNDUN
RITSAFNS-HUGMYNDARINNAR
Ritsafn Gamla-testamentisins.
Hugmyndin um ritsafn (kanón) eða helgirit var mjög al-
geng í fornöld. Indverjar liöfðu Vedahækurnar, Persar Avesta,
Rómverjar Sibyllu-bækurnar, og má svo lengi telja. Síðar
eignuðust svo Múhameðstrúarmenn Kóraninn. Allar þessar
bækur liöfðu á scr sérstaka belgi, þannig, að það sem í þeim
stóð, var ginnbeilagt, af því einu, að það stóð þar.
En það, sem liér skiftir máli, er þó ekki lielgi þessara bóka.
Hugmynd sína um heilagt ritsafn fékk kristnin auðvitað frá
Gyðingum, eins og svo margt annað.
Ritsafn Gyðinga var i þrem pörtum, lögmál, spámenn og
lielgirit. Yar það óratíma að myndast. Elzti partur þess var
lögmálið (tóra), og var á því mest lielgi í hugum manna. Það
var aldir að myndast, og er ekki fulhnótað sem lieild fyr
en um miðja 5. öld f. Kr., þegar endanlega er frá þvi gengið.
Spámannaritunum var skipt í fvrri spámenn, söguleg rit,
og síðari spámenn, en það eru þau rit, sem vér nú köllum
spámannarit Gamla-testamentisins. Þessi rit komust ekki
í ritsafnið fyr en miklu siðar. Og þó voru helgiritin svo-
nefnd enn þá síðar \iðurkennd. Þau komu ekki inn i rit-
safnið fyr en um það bil er kristnin befst, og formlega er
ekki gengið frá þessu ritsafni fjTr en á þingi i Jabne
(Jamnia) árið 90 e. Ivr. Jerúsalem hafði þá verið lögð í
eyði og GjTðingaþjóðin varð því að gera allt, sem í hennar
valdi stóð til þess að treysta þau bönd, sem enn gátu haldið
þjóðinni saman.
Sjálfir héldu Gyðingar því fram, að ritsafnið hefði verið
full myndað af Esra, en það gat auðvitað engri átt náð, því
rit Gamla-testamentisins voru þá alls ekki öll til orðin, hvað
þá að þau væru orðin heilög rit.
Gyðingar gátu þó ekki komið sér saman um ritsafn sitt.
Það voru Heima-Gyðingar einir, sem vildu „loka“ ritsafninu,
af því að þeir töldu spámannsandann löngu slokknaðan. En