Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 41
41
Gyðinga, ekki hinum guðspjöllunum og ekki öðrum ritum,
sem þeir töldu postulleg, né heldur því, sem Markíon sneið
af þeim ritum, sem hann tók.
Því verður ekki lieldur neitað, að Markíon fór að þessu
með miklu einræði, því að enginn vafi getur verið á því, að
hann þekkti t. d. hin guðspjöllin, og vissi, að þau voru engu
síður forn en Lúkasarguðspjall. En Iiann ætlaði að siðbæta
kirkjuna. Honum fannsl kenningin of hlandin Gyðingdómi.
Og í stað þess að samræma hann kristninni með því að beygja
bókstafinn undir andann, tók liann það ráð, að vísa gyðing-
dóminum alveg á hug. Hann safnaði ekki fjTstur Pálsbréfum
og liann sneið ekki fyrstur Postulasöguna aftan af Lúkasar-
ritinu. En skerfur lians við myndun ritsafns Nýja-testament-
isins er sá, að hann á fvrstur þá snillings hugsjón, að sam-
eina liinar dreifðu kirkjur utan um kristilegt safn helgra rita.
Sagan um ritsafn Markíons er sönnun þess, að kirkjan var
ekki um þessar mundir búin að eignast kristilegt ritsafn og á
liinn bóginn, að hún átti rit, sem henni voru svo kær, að hún
vildi ekki láta þau niður falla fvrir neina muni.
Svar kirkjunnar.
Markíon var hættulegasti andstæðingur kirkjunnar ein-
mitt vegna þess, Iive nærri hann stóð kirkjunnar mönnum.
Og þegar hann hafði komið sér upp ritsafni mátti liann
heita ósigrandi með öðrum vopnum en svo að segja sínum
eigin, þ. e. með ritsafni, er stæði hans ritsafni framar. Og
þegar Markíon liafði brotið ísinn, hlutu augu manna að opn-
ast fyrir því, að kirkjan átti efni í slikt vopn, þar sem voru
þau postullegu rit, er notuð höfðu verið til upplestrar í söfn-
uðunum og náð liöfðu raunverulega sömu helgi og ritning-
in sjálf. Auðvitað gat kirkjan ekki beinlínis gengið inn á það,
sem „villumaður“ eins og Markíon hafði gert, en það er nú
alkunnugt, að þegjandi og ósjálfráð viðurkenning er engu
áhrifaminni oft og einatt. Má henda þar á dæmi siðbótar Lút-
ers og þau áhrif, sem hún liafði á kaþólsku kirkjuna.
Samtímis Markíon í Rómaborg var, eins og áður er getið,
Jústínus. Og meira og minna af starfi hans mótast af and-
Stöðu við Markíon. Til dæmis mun mega fullyrða, að það,
hve mikið hann vitnar í Gamla-testamentið, sé nokkurskonar
óbein andmæli gegn því, að Markíon hafnaði bví. Segja lærð-
ir menn, að í þeim tveim ritum, sem til eru eftir Jústínus,
sé um 800 tilvitnanir í Gamla-testamentið, eins og áður er að
6