Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 53
53
handritum af Biblíunni, en Ritskrá Múratórís hafnar lienni
með því að liún sé svo að segja nýlega samin, og Tertúllían
réðist á hana af ógurlegum rnóði á síðari æfiárum sínum.
Hún hröklaðist því úr ritsafninu smámsaman. Spádómsbæk-
ur liætta að koma fram og Opinberunarbók Jóhannesar
stendur ein eftir. Hvað var það, sem gerzt hafði?
Vér þurfum ekki annað en líta á orð höfundar Ritskrár-
innar til þess að sjá þetta. Hann hafnar Iíirði Hermasar
vegna þess að hann sé nýlega saminn. Þetta sýnir, að það er
nýr mælikvarði, sem farið er að leggja á ritin. Nú er ekki
lengur spurt, hvort rilið hafi inni að halda orð spámanns eða
ekki, heldur hvort það sé postullegt eða ekki. Hefir verið sýnt
fram á það liér á undan, hvað varð þess valdandi, að postul-
legi mælikvarðinn varð svo miklu ráðandi. En flest það, sem
jók álit lians, hlaut að sama skajji að draga úr gildi þess spá-
mannlega. Breytingin er afar mikil á ekki lengri tíma. Höf-
undar tímabilsins næst eftir postidatímann vitna hiklaust í
ýmisleg apokrýf rit af opinberunarstefnu, og sýnir það live
mikils menn mátu þá slík rit. Þessa kennir og talsvert í sum-
um ritum sjálfs Nýja-testamentisins. Didake bannar algerlega
gagurýuu eða finna að orðum kristinna spámanna, því að
það sé sama og að gagnrýna orð sjálfs heilags anda. En eftir
ekki lengri tíma er svo komið, að amast er við þessum ritum
og allt annar mælikvarði kominn í staðinn.
Sannleikurinn er sá, að liver sú stefna, sem fer að búa fast
um sig, og leitar styrks í erfikenning, til þess að tryggja til-
veru sina og kenning, lilýtur að byggja spádómsgáfunni út
sem mælikvarða á það, hvað sé rétt og hvað rangt. Því að erfi-
kenningin er ytra vald, sótt til annara, sótt til þeirra, sem
taldir eru liafa verið algildir leiðtogar, sem ekki megi nú
lengur rísa á móti. En spádómsgáfan er innra vald einstak-
lingsins, sem ekki vill beygja sig fyrir neinu ytra valdi. Erfi-
kenningin byggir á því, að spádómsgáfunni sé lokið, og því
se um að gera að vernda hinn helga arf. Spádómsgáfan er
sistreymandi lind, sem ávallt getur komið með nýtt og nýtt.
Þetta tvennt getur því lmgtakslega alls eklci samrýmst. Efl-
ln8 þess postullega valds varð til þess að útrýma spádóms-
gafunni. Baráttan gegn Montönskunni var úrslitaátök þessara
tveggja stefna.
En gátu ekki spámannarit 'frá postulatímabilinu staðizt?
Það gátu þau vissulega, en þá aðeins fyrir það, að þau voru
postulleg en ekki af því að þau voru spádómsrit. Og meira