Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 75
75
(I) Fremst allra rita verðum vér að setja hin lieilögu fjögur
guðspjöll, en þeim ritum fylgir svo ritið um athafnir postul-
anna. Og síðan verðum vér að nefna hréf Páls, og í sambandi
við þau verðum vér að staðfesta fyrsta- bréf Jóhannesar, sem
i umferð er, og sömuleiðis bréf (eintala) Péturs. Við þessi rit
má svo hæta, ef það skyldi þykja rétt, Opinberunarbók Jó-
hannesar, og munum vér á sínum stað sk\Ta frá því, hvað um
þá bók hefir verið liugsað. Þessar eru hinar viðurkenndu
(óiioioyov/iévoi) bækur.
(II) Og af umdeildum /ávTiieyo/iévot) bókum, sem eru allt
um það kunnar flestum, eru i umferð hréf Jakobs og hréf Jú-
dasar og 2. ]>réf Péturs og svonefnd 2. og' 3. bréf Jóhannesar,
livort sem þau eru eftir guðspjallamanninn eða einhvern
annan samnefndan. — Meðal falsaðra (vó&ol) hóka má nefna
Pálssögur og liinn svonefnda Hirði og Opinberun Péturs,
og ennfremur bréf það, sem er í umferð eftir Barnaljas
og svonefndar Kenningar postulanna. Og svo ennfremur Op-
inherun Jóhannesar, eins og eg hefi sagt, ef það þykir rétt,
en sumir vísa henni frá og aðrir telja liana meðal viður-
kenndra bóka. (Þá er Hebreaguðspjallið talið, en þannig, að
ekki er gott að sjá með vissu, Iivar liann vill selja það).
(III) ----rit, sem villumenn liafa komið í umferð undir
nöfnum postula, ýmist guðspjöll, t. d. Péturs, Tómasar og
Matthiasar og fleiri iiostula, eða postulasögur, hæði af And-
rési, Jóhannesi og fleirum. — Auk alls annars sýnir málfærið,
sem er allt annað en á hinum postullegu ritum, og skoðanir
og tilgangur, sem er fjarri réttum ritum, að vér höfum liér
fyrir sjónum vorum falsanir rangsnúinna manna. Þessi rit
ber þvi ekki einu sinni að telja meðal óekta rita, heldur ber
að hafna þeim sem algerlega fjarstæðum og óguðlegum ritum
(<'.107101 jióvijj xai övaaefirj).
Þessi er þá aðal flokkaskipting Evsebíusar. Hún er, eins og
bjá Órigenesi, ekki trúfræðileg, ekki byggð á mati á ritun-
um, heldur nokkurskonar „hagskýrsla“, skýrir frá því raun-
verulega ástandi. Evsebíus er ekki æfinlega samkvæmur sjálf-
um sér. Hann talar t. d. á öðrum slað um, að Jak. sé mjög lítið
nefnt af elztu vitnum, „og er því litið á það sem falsað“.
En i skránni hér að ofan er það að vísu talið meðal umdeildra
rita, en hiklaust tekið með, og meira að segja fremst þeirra
rita, sem Evsebíus vill sjálfur viðurkenna. Og yfirleitt hikar
bann ekki við, að vitna í Jakobsbréf sem ritning og kallar Ja-
kob „hinn heilaga postula“. Þá höfum vér séð, að liann er