Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Side 89
SAGA RITSAFNSINS EFTIR DAGA AÞANASÍUSAR
Austurkirkjan. Baráttan um Opinberunarbókina.
Vér höfum nú litið á sögu ritsafnsins í sýrlenzku kirkjunni,
en henni hefir verið skotið hér inn, vegna þess, að án hennar
verður erfitt að skilja það, sem nú kemur. En það er sú stað-
reynd, að ýmsir ágætismenn kirkjunnar i Asiu vilja ekki við-
urkenna ritsafnið í þeirri fullu mvnd, sem Aþanasíus gefur
því í páskabréfinu. Virðist þessi lireyfinlg í þá átt, að draga að
nýju úr ritsafninu, eiga upptök síu í Antíokkíuskólanum, og
er varla skiljanleg, nema sem áhrif frá sýrlenzku kirkjunni.
Þetta staðfestist við það, að stofnandi Antíokkíuskólans,
Lúkian, var menntaður í Edessa, og liafði dvalið þar lengi,
áður en hann kom lil Antíokkíu og setti þar skólann á stofn.
Þarf ekki að efa, að ritsafn það, sem notað var í Antíokkíu af
rithöfundum og prédikurum á síðari parti 4. aldar og fyrri
parti 5. aldar, liefir verið mótað af hans áhrifum í skólanum.
En um þessar mundir var einmitt afar biómlegt kirkjulegt lif
í nándinni við Antíokkíu, og liver maðurinn öðrum ágætari
og áhrifameiri.
Má nefna t. d. Jóhannes Krýsostomos, eða gullinmunn.
Hann er talinn einhver mesti biblíuskýrandi, sem nokkru sinni
hefir uppi verið. Hann er fæddur um 347. Lærði hann hjábæði
heiðnum og kristnum lærimeisturum, og gerðist svo mælskur,
að við var hrugðið, og var þó mikið um mælskumenn um
þessar mundir. Frægð lians leiddi til þess, að hann var skip-
aður höfuðhiskup i Konstantínópel, 398. En hann kom sér þar
brátt út úr húsi með djarfyrðum sínum, og var rekinn í út-
leggð. Hann andaðist 407. Rit lians og prédikanir breiddust
afar mikið út, sennilega meira en nokkur önnur guðræknis-
bók, og segir einn þaulvanur liandritasafnari (Gregory), að
ef maður sjái í fornu hókasafni eitt hindi hera af öllum öðr-
um, þá detti manni strax í hug: Þetta er Krýsostomos.
Krýsostomos vitnar svo mikið í ritninguna, að liægt mvndi
að draga texta allrar ritningarinnar út úr ritum hans, að því
12