Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Side 210
210
semd ekki við þessi handrit sjálf, heldur við einhvern fjar-
Jægan forföður, en hún hefir verið afrituð ásamt öðru í hand-
ritinu. Formálar og athugasemdir þær, sem kenndar eru við
Evthalíus eru i handritunum 88, 181, 203, 307, 1836, 1845, 1846,
1875, og hendir það á slcyldleika, og er þessi handritaflokkur
að ýmsu talsvert merkilegur um sögu textans.
Eins og kunnugt er, er niðurlag Faðir vors (þvi að þitt cr
ríkið o. s. frv.) ekki upprunalegt, lieldur bætt við síðar, þegar
farið var að nota Faðir vor í guðsþjónustunni. Hvorki í texta
Matteusar né Lúkasar er þetta niðurlag, og er það vafalaust
svo upprunalega. En í ýmsum yngri handritum fer þetta nið-
urlag að koma inn, og er það merkilegt fyrir sögu þessarar
hænar. 1 liandritinu 418 er þetta niðurlag þannig: „Og dýrð
sé föður syni og heilögum anda um aldirnar“. Sá, sem þess-
um orðum kom inn i Nýja-testamentið, hlýtur að liafa vanizt
þessu orðalagi í niðurlagi hænarinnar, og er það næsta merki-
legt.
Handritið 461 er sérstakt fyrir það, hve lítið það er. Það
er ekki nema 10x17 cm. Það er líka eitt af elztu smástafa-
handritunum, og það allra elzta hókfells handrit yfirleitt, sem
er árfært nákvæmlega. Það er ritað árið 835, af munkinum
Nikolas. Texti þess er sæmilegur. Það er nú i Pétursborg.
Lesbækur.
Eins og áður hefir verið vikið að, er stundum markað fyrir
i grískum handritum, til þess að tákna þá kafla, sem hafðir
voru við upplestur í guðsþjónustu. En ekki gat liðið á löngu,
þar til menn fóru að finna, að miklu hentugra var, að nota
við guðsjónustur sérstakar bækur, þar sem þessir leskaflar
voru einir ritaðir, og raðað eftir því, sem notkun þeirra
krafði. Við þetta verða hinar svokölluðu lesbækur til. Og það
er ekki svo lítill hluti Nýja-testamentisins, sem í þeim er. Fæst
af þessum handritum er þó svo gamalt eða svo mikils virði,
að verulegu máli skipti, og það tíðkast því, að telja þessar
lesbækur með smástafa-handritum, eins og nokkurskonar
undirflokk. Það er þó í rauninni ekki rétt, því að þær eru allt
eins oft með stórstafa-letri, jafnvel eftir að liitt letrið var
farið að tíðkast. Þess ber að gæta, að þessar hækur voru
hafðar í sérstaklega miklum metum. Þær voru afar skraut-
legar, því að þær voru oft bornar í skrúðgöngum, þeim lyft
upp i guðsþjónustunni og lirópað um leið: Zocpia i)t:ov! speki