Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Qupperneq 219
219
bendir ekki lieldur á það, að þær liafi til orðið í bókmennta-
setrinu Róm. Þær eru yfirleitt mjög fjarri því að vera með
bókmenntablæ, eins og áSur liefir veriS vikiS aS. Þær eru
gerSar eftir mæltu máli og þaS alþýðumáli, oft og einatt
kröftugu og þróttmiklu, en hrjúfu og ólíku þeim heflaSa stíl,
sem viS gekkst í borgum eins og Róm.
ÞaS mun nú vera nokkurnveginn samhuga skoðun fræði-
manna, að Afríka sé sá staður, sem líklegastur sé sem heim-
kynni elztu latínu-biblíunnar. Þar, einkum í umhverfi Kartha-
góborgar, var fjölmenni mikið. Málið var latina, sem var tals-
vert blönduð ýmsum öðrum mállýzkum og yfirleitt ófáguð
eftir rómverskum mælikvarða. Þar voru grísku áhrifin lítii.
Samgöngur við Egiptaland voru engar og hafið skildi þjóðir
þessar frá Evrópu, auk þess sem þjóðernið var ólíkt að ýmsu
Jeyti og' púnverski kynstofninn allfastur fyrir gegn áhrifum.
Kristnin hefir komið þangað frá Rómaborg, og befir sjálfsagt
verið boðuð þar frá uppbafi á latinu. Hefir það vafalaust
gerzt mjög snemma, því að kristni er þar blómleg' á 2. öld.
A þessum stað hefir því þörfin á latneskri þýðing Rihlíunnar
lilotið að gera mjög snemma vart við sig, eða réttara sagt frá
upphafi.
Vér liöfum nú engar sögur af því, hvernig þetta hefir gerzt.
En þess má vænta, að þeir, sem prédikuðu, liafi í upphafi
þýtt ritin um leið og' þeir lásu þau. En þar sem þetta er æði
erfitt, ef sá, sem les, er óundirbúinn, má vænta þess, að
menn bafi snemma farið að búa til einhverjar þýðingar sér
til minnis, og þessar þýðingar verða svo stofninn að því, að
Nýja-testamentis ritin komast öll á latínu. Má vafalaust
gera ráð fyrir, að þetta hafi orðið smátt og smátt. Nýja-
testamentið sem föst og ákveðin lieild var þá alls ekki
til, og ritin hafa komizt á latínu eingöngu eftir því sem þörf-
in heimtaði. Og ekki var furða, þótt þýðingarnar vrði all mis-
munandi, er þær voru svo til komnar.
Elztu merki um þetta höfum vér sennilega í sögunni um
píslarvottana frá Scili, sem getið er í sögu ritsafnsins.1)
Þeir hafa haft bréf Páls og þá vafalaust á latínu. En orðin
eru svo óljós, að varla er hægt að segja um, hvort fleiri af
ritum Nýja-testamentisins Iiafi verið „in capsa“. Þetta er ár-
ið 180. — Næsti vitnisburðurinn er i ritum Tertúllíans. Hann
mun sjálfur Iiafa þýtt tilvitnanir sínar úr grísku, meðal ann-
ars af því, að þýðingarnar liafa ekki verið við hans hæfi, en
1) Bls. 47.