Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 28
24
eins og það er þá, og geta því ekki skorazt undan að taka þátt
í þeim verkefnum, sem það liefir tekið að sér að inna af
liendi.
5. gr.
Eðli Þjóðabandalagsins.
I. Eins og tekið er fram í 1. gr., liafa ríki oft gert með sér
samband til að leysa ýms verk af hendi í sameiningu. Þar
með liafa þau ekki afsalað sér valdinu til þess að ráða al-
mennt málum sínum inn á við eða út á við. Þau hafa ein-
ungis skuldhundið sig til að vinna að þeim málum með liin-
um og að því leyti lagt eittlivert hand á athafnafrelsi sitt.
Fyrir það hefur enginn talið þau liafa misst fullveldi sitt.
Öðru máli er að gegna, þegar ríki liafa sameinazt undir einni
alríkisstjórn og alríkislöggjafarvaldi, eins og Bandaríki Norð-
ur-Ameríku eða þýzka ríkið (samhandsriki). Þar eru t. d.
utanríkismál, tollmál, herrnál, og mörg fleiri mál sameigin-
leg. Alríkisstjórnin sendir sendimenn til annara ríkja og tek-
ur við sendimönnum þeirra, gerir samninga við önnur ríki,
liefur stríð og semur frið o. s. frv. Einstök ríki eða fylki í
slíku sambandsríki eru ekki fullvalda. Þar liefur alríkið eða
yfirrikið, eins og það hefur stundum verið nefnt, heimildina
til að ráða þeim málum til lykta, sem venjulega eru talin ein-
kenni þess, hvort riki er fullvalda eða ekki. Um ríkjasam-
böndin er öðruvísi farið. Þar liafa ríki komið sér saman um
sameiginlega meðferð einstakra mála, sem farið er með i
nafni livers ríkis sérstaklega eða þan hafa einliverja stofnun
jafnframt sameiginlega, svo sem þjóðhöfðingjann. Þessi
riki liafa ekki verið talin hafa misst fullveldi sitt vegna
slíkra ráðstafana.
Innganga í Þjóðabandalagið liefur að vísu í för með sér
ýmsar takmarkanir á athafnafrelsi aðilja. Þeir verða skyldir
til að greiða tillög til bandalagsins, eins og þing þess ákveð-
ur. Þeir verða að sæta ákvæðum um lierbúnað, er þeim kunna
að liafa verið sett samkvæmt 2. málsgrein 1. gr. sáttmálans.
Þeir hafa tekið á sig skuldbinding um að gripa ekki til vopna
út af ágreiningi við aðra meðlimi bandalagsins, fyrr en aðrar
leiðir hafa verið reyndar til að jafna deiluna, samkvæmt 12.,
13., og 15. gr. sáttmálans, til að trj'ggja landamæri og sjálf-
stæði annara meðlima sinna samkvæmt 10. gr., til að taka