Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 62

58
hún er ekki fallin til efnda. Það værí fráleitt að halda aðilja
gegn vilja hans sakir slikra skyldna, þar til efndatíminn
væri kominn og skyldan af hendi innt. Því verður eflaust að
skilja þetta ákvæði 3. mgr. 1. gr. sm. svo, að efndir á milliríkja-
skyldu séu því að eins skilyrði fyrir því, að aðili geti losnað
úr Þjóðabandalaginu, að réttliafi geti heimtað skylduna þá
þegar efnda og veiti ekki frest til efndanna. Loks má vera,
að aðiljar séu ósammála um innihald skyldunnar um efnda-
timann, hvort efndir hafi þegar orðið á henni, liún sé niður
fallin af öðrum ástæðum o. s. frv. Ekkert af þessu er nefnt
í 3. mgr. 1. gr. sm. Úrlausnar á einu eða fleirum þessara at-
riða kann að þurfa. Þjóðabandalagið sjálft er ekki bært að
leysa úr þeim án sérstakrar heimildar. Vera má, að þá deilu
eigi að leysa t. d. eftir 13. gr. sm. Fullnaðarlausn á því, hvort
aðili geti losnað úr bandalaginu }Trði þá að híða lausnar á
ágreiningsmálunum um skyldu hans gagnvart öðru ríki.
b) Aðili skal liafa innt af hendi allar skjddur, sem á hon-
um hvila og eiga stoð í sátlmála imndalagsins. Hér er vitan-
lega að eins átt við áfallnar skyldur, t. d. greiðslu eftirstöðva
á árgjöldum, framhald ráðstafana eftir 16. sbr. 17. gr., lúkn-
ing aðgerða i ráðinu eða þinginu eftir 15. gr. o. s. frv. Um
þessi atriði er að því leyti öðru máli að gegna, að eðlilegt
er, að þess sé krafizt, að aðili fullnægi þessum skvldum, og
að bandalagið hefur venjulega öll gögn í höndum til rann-
sóknar málsins. En hér getur lika komið upp vafi um það,
hvaða skyldur hvíli óefndar á aðilja, um efndatímann o. s.
frv. Þessi ágreiningsefni er bandalagið ekki heldur bært að
úrskurða, nema aðili selji því sjálfdæmi. Og ákvæði 12. sbr.
13. gr. eiga hér ekki við. Til að binda enda á þessi ágreinings-
efni virðist varla vera annað tiltækilegt, en að fela úrlausn
þeirra óvilhöllum þriðjamanni, til dæmis Haagdóminum eða
gerðardómi.
1 þessu sambandi er vert að minnast á eina skyldu, er sumir
félagar Þjóðabandalagsins hafa á sig tekið: mandötin. Ef nú
mandatar vill ganga úr Þjóðabandalaginu, skal hann þá
sleppa mandötum þeim, er liann hefur að sér tekið sam-
kvæmt 22. gr. sm. eða getur hann haldið þeim áfram gegn
vilja Þjóðabandalagsins, eða hefur það heimild til að láta
hann halda þeim? Þetta getur t. d. skipt máli um Japan, sem
hefur mandat vfir nokkrum eyjum í Kyrrahafi. Ef samn-
ingur um mandat segir ekkert um það, hvernig fara skuli,