Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 83

79
margra annara ákvæða lians. Friðarmálin í 3. mgr. 3. gr. sm.
eru því aðeins dæmi upp á mál þau, sem bandalagið á að liafa
til meðferðar, og að vísu höfuðdæmið.
Ráði bandalagsins eru bæði í sáttmálanum og annarstað-
ar, einkum í friðarsamningunum 1919, falin ýms mál. Þau
mál lieyra því ekki undir þingið. Ráðið gefur því að vísu
skýrslu um þau, og þingið getur sjálfsagt látið uppi álit sitt
um meðferð ráðsins á þeim og borið fram óskir í þvi efni.
En það liefur ekki rétt til að víta ráðið fyrir gerðir þess né
lieldur til að ónýta þær eða breyta þeim.
Nokkrum málum ráða þing og ráð til Ivkta í sameiningu:
Fjölgun sæta í ráðinu, ráðning framkvæmdarstjóra og kjör
dómenda í Haagdómihn.
Ef ágreiningur vrði um það, iivort ráð og þing skyldu fara
með mál saman, þá er ekkert vald nefnt í sáttmálanum, er
um það getur gert. Mætti leita til Haagdómsins um úrlausn
þess.
Þegar málum þeim sleppir, sem þing eða ráð er eitt bært að
ráða til lykta eða þeim eru falin í sameiningu, þá er bæði
þing og ráð bært eftir sáttmálanum til að fara með þau, svo
framarlega sem þau eru í verkahring Þjóðabandalagsins. Þetta
gildir t. d. um þau mál, sem ekkert er minnzt á í sáttmálan-
um, eða þar segir að eins, að Þjóðabandalagið skuli fara með
þau, svo sem 2. mgr. 1. gr., c- og d-liður 23. gr. og 24. gr. I
öðrum samningum er stundum líka svo að orði komizt, að
Þjóðabandalaginu sé falin meðferð máls. Þegar nú svo stend-
ur á, og sambandið sýnir ekki, að annari hvorri þessari stofn-
un bandalagsins hljóti að vera falið málið, enda sé ekki lield-
ur ákveðin skipun komin á það fvrir venju, þá er bæði þing
og ráð bært að ráða því til lykta.
Ef nú önnur þessara stofnana Iiefur gert ákvörðun um mál,
sem þær eru báðar bærar að fara með, þá má spyrja, livort
hin sé bundin við það, sem gert hefur verið Ef þingið hefur
tekið ákvörðun, getur þá ráðið ónýtt liana? Og ef ráðið hefur
gert álvktun um mál, getur þá þingið virt liana að vettugi?
Ef önnur stofnunin gæti þannig ónýtt ákvarðanir liinnar, þá
væri það meira en lítið ólieppilegt fvrir vinnubrögð banda-
lagsins og álit, og það getur ekki hafa verið hugsun höfunda
sáttmálans, að slíkt gæti borið við. Sérstaklega væri það ó-
aðgengilegt, ef ráðið, samkoma 14 meðlima bandalagsins,
gæti ónýtt gerðir þingsins, samkomu ef til vill allra meðlima
bandalagsins. Vegna almennu reglunnar í 1. mgr. 5. gr. sm. er