Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 86

82
sáttmálans óbreyttu, að lila svo á, að þau eigi enn og fram-
vegis tilkall til þess, ef þau ganga einhvern tíma í bandalag-
ið, enda þótt þau staðfestu ekki friðarsamningana. Þeim er
tryggður réttur til sætisins með 1. mgr. 4. greinar sm., og með
inngöngu sinni i bandalagið mundu þau ganga að sáttmálan-
uin, eins og hann verður þá, þar með þessu ákvæði lians,
enda mundu Bandaríkin sjálfsagt aldrei ganga i bandalagið,
nema þeim væri tryggt fast sæti i ráðinu.
Það mátti þegar í öndverðu búast við því, að fleiri stórveldi
en þessi finmi kynnu að setja það skilvrði fyrir inngöngu
sinni í Þjóðabandalagið, að þau fengju fast sæti í ráðinu.
Samkvæmt frumliugmyndinni um stofnun bandalagsins lilaut
það að vera talið ákjósanlegt, að öll eða sem flest menningar-
ríki gerðust félagar þess. Þess vegna gat verið heppilegt að
liafa opna leið til að fjölga föstu sætunum, án þess að til
breytinga á sáttmálanum samkvæmt 26. gr. lians þyrfti að
koma. Þvi er ráðinu sjálfu veitt i 2. mgr. 4. gr. sm. lieimild til
að fjölga föstu sætunum þar með samþykki meiri liluta
þingsins. Þýzkaland sótti um inngöngu i Þjóðabandalagið
með því skilvrði, að það fengi fast sæti í ráðinu. Þá var heim-
ildin til fjölgunar föstu sætanna notuð, enda hefur Þýzkaland
liaft þar fast sæti síðan 8. sept. 1926, er það gekk i banda-
lagið.
En auk þess að innganga nýs stórveldis í bandalagið gat
gert fjölgun föstu sætanna í ráðinu ákjósanlega, mátti bú-
ast við því, að fleiri kynnu að gera kröfu til fasts sætis, meðal
annars til að draga úr áhrifum stórveldanna. Þetta hefur
líka orðið revndin. Bæði Spánn og Brasilía hafa gert kröf-
una sér til handa, en hvorugt liefur fengið benni framgengt.
Ef einhver stórveldanna, sem nefnd eru í upphafi 1. jngr.
4. gr. sm., ganga úr bandalaginu, þá verður sæti þeirra i ráð-
inu að standa autt, alveg eins og sæti það, sem Bandaríkj-
unum var ætlað. .Tapan tilkynnti áform sitt um úrgöngu 27.
marz 1933. Ef stórveldi þetta lieldur fast við það áform sitt,
þá verður autt sæti þess. Ef Japan gengur aftur í bandalagið,
þá getur það eflaust tekið þar aftur sæti sitt i ráðinu bein-
línis samkvæmt orðum sáttmálans, og mætti þvi ekki skipa
það öðrum.
Ef aðili, sem hefur fengið fast sæti í ráðinu samkvæmt 2.
mgr, 4. gr. sm., gengur úr bandalaginu — Þýzkaland til-
kvnnti úrsögn sína 14. október 1933, — þá er vafasamt, >
bvernig um það sæti færi. Á það að standa autt, eða má skþja