Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 87
83
öðrum í það? Sá er munur á þessu tilviki og hinu fyrra, að
orð sáttmálans hafa ekki tryggt þeim, er fast sæti fékk eftir
2. mgr. sm., það sæti. Réttur þess aðilja livggist á ákvörðun
ráðs og þings. Það virðist því svo, sem ráð og þing geti ákveð-
ið það hverju siuni, livort sætið skuli staiula autt lianda að-
ilja, ef liann gengur aftur í handalagið, eða láta annan liafa
það.
Þann möguleika mætti líka orða, að skipa mætti í fast sæti,
er það losnar, til bráðahirgða, þannig að sá aðili, er í það sett-
ist, yrði að víkja, ef hinn gengi aftur í bandalagið. Þetta mætti
ef til vill stvðja við analogíu 1. gr. reglnanna um kjör í lausu
sætin í ráðinu, ef þau losna (Sjá 2. liér að neðan). Þetta liefur
þó ekki verið gert um sæti Bandaríkjanna, svo að ekki er lík-
legt, að það yrði annars gert.
Ef öll stórveldin gengju úr bandalaginu, þá er líklegt, að
það yrði sama sem slit á félagsskapnum, því að þá hætti liann
að allmiklu leyti að ná tilgangi sínum. Ef hann héldi alll að
einu áfram, þá j'rðu föstu sætin auð, nema skipað yrði í þau
til bráðabirgða, eins og orðað var liér að framan, eða sáttmái-
anum yrði hreytt að þessu leyti.
Allir þeir meðlimir bandalagsins, sem sæti eiga í ráðinu,
liafa sörnu réttindi og skyldur þar að öðru leyti. Hitt er ann-
að mál, að fulltrúar stórveldanna, sem liafa þar fast sæti,
standa betur að vígi en hinir, hæði vegna þess, að stórveldin
verða jafnan áhrifameiri en smærri rikin, og svo af því, að
fulltrúar stórveldanna verða, að öðru jöfnu, kunnugri mál-
unum og' starfsaðferðum ráðsins en liinir, sem nýir eru þar.
2. Það hefur verið eitt erfiðasta viðfangsefni þingsins að
ákveða tölu lausu sætauna í ráðinu, liverir félaganna skyldu
hverju sinni fá þau, liversu laugt kjörtímabilið skyldi vera,
endurkjör í ráðið o. s. frv. Þinginu er í 1. mgr. 4. gr. fengið vald
til að ákveða kjörtímabilið og hverir verði valdir hverju sinni
og i 2. mgr. s. gr. vald til að samþykkja fjölgun lausu sæt-
anna og til að setja reglur um endurkjör. Það mátti búast við
því frá byrjun, að allmikill reipdráttur jrrði um lausu sætin,
og að tillögur mundu koma fram þeim til fjölgunar, einkum
í sambandi við kröfu um fjölgun föstu sætanna. Það hefur
og verið nokkuð deilt um það, eftir hvaða reglum kjósa skvldi
í lausu sætin. Komið liefur til orða að hafa kjörtímann mjög
stuttan, jafnvel ekki nema eitl ár, og að aðiljar fengju lausu
sætin eftir röð, svo að allir ættu von á að fá að skipa þau með
vissu millibili. Einnig hefur komið fram tillaga um það, að