Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 97
93
j. Ráðið getur látið skrifstofu bandalagsins safna og dreifa
út upplýsingum um málefni, sem alþjóða þýðingu liafa og
samningar hafa verið gerðir um, ef aðiljar óska, og þessi
efni eru ekki fengin alþjóða skrifstofum eða nefndum til
meðferðar, 2. mgr. 24. gr. sm.
B. Störf, er uarða beinlínis framkvæmd verkefna þeirra,
er Þjóðabandalagið hefur tekið að sér.
1. Störf, er varða friðarmálin.
a. Ráðið á að gera áætlun um herbúnað félaga bandalags-
ins, og ef sú áætlun er samþykkt, verður ekki frá henni vikið,
nema ráðið samþykki, 2. og 4. mgr. 8. gr. sm.
b. Ráðinu er falið að revna að finna leiðir til að bæta úr
ágöllum, sem taldir eru vera á hergagnag'erð einstakra manna,
5. mgr. 8. gr. sm.
c. Ef ráðizt er á land eða sjálfstæði félaga samkvæmt 10.
gr. sm., á ráðið að benda á leiðir til að koma í framkvæmd
ábyrgð þeirri, sem félagar bandalagsins liafa á sig tekið sam-
kvæmt sömu grein.
d. Ráðinu ber að koma saman svo fljótt sem unnt er, ef
styrjöld er komin upp eða er yfirvofandi, og reyna að afstýra
lienni eða stöðva liana, 11. gr. 1. mgr. sjn.
e. Ráðið skal rannsaka deiluefni milli félaga bandalags-
ins eftir 15. gr. sm. og reyna að finna ráð til að leysa þau. Og
ef deila kemur upp milli aimara ríkja, skal ráðið einnig láta
þær til sín taka eftir 17. gr.
f. I ýmsum heimildum er ráðinu fengið úrlausnarvald í
deilumálum, og er það þá gerðardómur. Dæmi sliks má nefna
samninginn milli Þýzkalands og Póllands um Efri-Slesíu 15.
maí 1922. Eftir honum eiga ákvæði í verzlunaratvinnulög-
gjöf hvors ríkis varðandi þegna þeirra í hvoru landinu að
sæta úrskurði ráðsins. Með því að það á eftir sáttmálanum
sbr. 15. og 17. gr., að jafna deilur bæði milli félaga banda-
lagsins og annara, þá er ekki líklegt, að það muni skorast
undan að gerast gerðardómari samkvæmt milliríkjasamn-
ingum. Slíkt væri í ósamræmi við aðalverkefni bandalags-
ins. Hitt er annað mál, að reglan um einróma samþvkki til
ályktana ráðsins er óheppileg í þessu sambandi, en ekki er
annað, en að ákveða í samningunum, að meiri hluti geti lög-
lega ráðið úrslitum, enda liefur þesskonar ákvæði einatt ver-
ið sett í slíka samninga, sbr. III. B. 5. að ofan.
g. Hér til má enn nefna, að ráðið skipar gerðardómara eða
formann gerðardóms í ýmsum málum eftir samningum þar