Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 153

149
irmæli, cr aðiljar gengju þá jafnframt að, t. d. að aðili yrði
bundinn, ef svo eða svo mörg ákveðin riki gengju að frurii-
varpinu. Þannig gætu komizt á sérsamningar milli margra
eða fárra ríkja um takmörkun iierbúnaðar, líkt og eftir
Washington- og London-samningunum milli stórveldanna
um flota þeirra.
3. Ef samningar yrðu gerðir með venjulegum liætti milli
ríkja um takmarkanir lierbúnaðar, þá mundi verða ákveðið,
liversu lengi aðiljar skyldu verða bundnir við þá, um upp-
sagnarfrest o. s. frv., eða ef til vill um endurskoðun þeirra,
og mætti þá ef til vill láta þessi atriði fara eftir 3. mgr. 8. gr.
sm. En ef sú meðferð vrði böfð, sem 8. gr. sm. gerir ráð fyrir,
þá er aðili fyrst um sinn bundinn við takmörkun, sem hann
hefur samþykkt, næstu 10 árin. En að þeim liðnum skal,
samkvæmt 3. mgr. 8. gr., endurskoðiin fara fram á ákvæð-
unum. Enski textinn segir þetta glöggt, en franski textinn er
ef til vill ekki fullt svo glöggur. Eftir sáttmálanum er ráðinu
vafalaust ætlað að láta endurskoðun þessa fara fram, með
því að það á samþvkktarvald um breytingar á hermála-
ákvörðununum. En ef nú aðili vill fá breytingar á þeim, en
ekki verður samkomulag um þær, er liann þá áfram bundin
við tillögu ráðsinns, eins og hann samþykkti liana í önd-
verðu? Það virðist svo, því að enginn tímafrestur er tiltekinn
í 8. gr., að hann mundi vera bundinn næstu 10 árin, og' svo
koll af kolli, ef ekki verður samkomulag um breytingar. Ef
aðili vildi fá að auka herbúnað sinn, þá mundu önnur ríki,
sem teldu hagsmunum sínum ef til vill stefnt í voða vegna
þessa, annaðhvort mótmæla breytingunni skilvrðislaust eða
samþvkkja bana með því skilyrði, að þeim yrðu leyfðar
samsvarandi breytingar. Þau ættu þá í rauninni Hka lieimt-
ingu á að vera kvödd til eftir 5. mgr. 4. gr. sm., þegar rætt
j-rði mál aðilja. Og þau gætu þá einnig með atkvæði sínu
ónýtt málið fyrir honum. Það er af þessu ljóst, að breytingar
á ástandi, sem einu sinni vrði helgað eftir 8. gr., mundu ekki
allt af ganga auðveldlega fram. Meðferð sú á málinu, sem
höfundar sáttmálans hafa hugsað sér eftir 8. gr., virðist varla
liafa verið gagnhugsuð. Að minnsta kosti er hún ekki líkleg
til árangurs. Hin leiðin, að skipa málum þessum með milli-
ríkjastefnum á venjulegan liátt, virðist þó nokkru vænlegri
til árangurs, þó að horfurnar séu liér ekki heldur glæsilegar.
Ef aðili hefur undirgengizt með samningi á venjulegan
liátt takmörkun berbúnaðar síns, þá er hann vitanlega bund-