Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 154
150
inn við samninginn eftir almennum reglum. Og ef liann lief-
ur samjjykkt tillögu ráðsins samkvæmt 8. gr. sm., þá er hann
líka bundinn við liana, en ráðið getur leyft honum að víkja
frá henni. En þá koma þó sömu athugasemdirnar til greina
sem nefndar voru um hreytingar á ákvörðunum i sambandi
við endurskoðun þeirra að 10 árum liðnum, mótmæli frá
þeim, sem telja hagsmunum sínum stefnt í hættu vegna
breytinganna, svo að sömu erfiðleikarnir gætu orðið á því,
að fá samþvkki ráðsins til þeirra i þessu tilviki sem í hinu.
Ef aðili þætti liafa hrotið ákvörðun ráðsins eftir 8. gr., þá
er fyrst og fremst enginn dómstóll settur til að skera úr á-
greiningi um það efni, og i öðru lagi engin viðurlög sett við
því hroti, nema ef heita mætti álcvæðum 4. mgr. 16. gr. um
brottvikningu úr bandalaginu fyrir brotið. En við það væri
þó lítið unnið. Ef friðinum þætti hætta húin vegna brotsins,
gæti líklega að eins komið til mála, að ráðið notaði ákvæði
11. gr., en þau eru hinsvegar svo vaxin, eins og síðar verður
sýnt, að ekki eru miklar likur til, að þau kæmu að haldi, að
minnsta kosti ekki, ef öflugt ríki ætti lilut að máli.
4. Með friðarsamningunum 1919 var Þýzkaland og sam-
herjar þess í styrjöldinni miklu 1914—1918 afvopnað svo að
segja fullkomlega, eins og' kunnugt er. Þar var tillitið til ör-
yggis landanna alls ekki tekið til greina. Þýzkaland var eig-
inlega afvopnað heinlínis í því skvni, að það gæti alls ekki
veitt vopnaða mótstöðu, þó að á það væri leitað. Banda-
menn ætluðu sér, ef þeim þætti nauðsyn til hera, að taka til
yfirráða með vopnum hluta af Þýzkalandi, ef ekki yrði stað-
ið í skilum með greiðslu hernaðarskaðabótanna. Og þetta
gerðu Frakkar og Englendingar 1923, er þeir tóku á vald sitt
Ruhr-héraðið. Ennfremur var ráði handalagsins falið að
skipa nefnd til eftirlits með afvopnun Miðveldanna, ef á
þvrfti að halda. Þessi afvopnun eða takmörkun herinmaðar
er í raun og veru sú eina afvopnun og sú eina takmörkun,
sem nokkru máli skiptir, sem fram hefur farið. Að vísu gerðu
stórveldin fimm, Bandaríkin, Bretland, Frakkland, Italía og
Japan, samning i Wasliington 1922 um nokkra takmörkun á
flotum sínum og' 1930 koniu Bandaríkin, Bretland og' Japan
sér líka saman um nokkur viðbótarákvæði i sömu átt um
ákveðinn tíma. En að tillilutun Þjóðabandalagsins hefur eng-
inn árangur orðið enn þá af ákvæðum sáttmálans uni tak-
mörkun herbúnaðar annar en tillögur á pappírnum.
IV. I sambandi við takmörkun herbúnaðar má minna á