Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 157

153
bindingunni, eru líka allir meðlimir bandalagsins. Skuld-
bindingin og rétturinn hefjast þegar er aðili hefur verið tek-
inn í bandalagið, og mun standa, þar til er liann er endan-
lega farinn úr því. Skuldbindingin gildir og gegn liverjum
þeim, sem ekki virðir þá iiagsmuni, sem vernda skal, livort
sem félagi bandalagsins stofnar þeim í hættu eða aðrir. Ef
Pólland t. d. réðist á Rúmeniu, væru félagar bandalagsins
skyldir til verndar, og alveg sama væri, ef t. d. Rússland réð-
ist á Pólland. Ef þar á móti aðili, sem er utan bandalagsins,
verður fvrir árás, er ijandalaginu eða einstökum meðlimum
þess ekki skylt að vernda hann samkvæmt 10. gr. sm., hvort
sem félagi bandalagsins eða utanbandalagsaðili liefur á liann
ráðizt. Það tilvik ætti að fara eftir 11. gr. eða ef til vill 17. gr.
sm. Vegna ákvæða 10. gr. hvílir mjög mismunandi áhætta á
Þjóðabandalaginu vegna félaga sinna. Þetta helgast bæði af
legu landa, fortíð, menningu, skaplyndi þjóðanna o. fl. En
Þjóðabandalagið getur ekki farið i manngreinarálit að þessu
leyti. Eftir 10. gr. sm. er því jafnskylt að vernda alla meðlimi
sína, bvar sem þeir eru og hvernig sem að öðru leyti er farið
um þá.
2. Skylda hvers aðilja er bæði neikvæð og jákvæð. Hann
skal halda í heiðri liagsmuni samfélaga sinna. Þetta merkir
það, að liann má ekki ráðast á þá andstætt ákvæðum 10. gr.
sm. eða stofna þeim að öðru leyti í hættu. En svo á hann að
vernda þessa hagsmuni, ef aðrir ráðast á þá eða stofna þeim
í hættu. En hver ákveður, hvort þetta liafi átt sér stað, livaða
ráðstöfun skuli gera og hve nær til verndar þessum liags-
munuin? Ef stvjöld er þegar hafin milli aðilja, þá má
vera, að annar þeirra hafi þar með brotið ákvæði 12., 13. eða
15. gr. sm., og koma þá ákvæði 10. gr. sm. til álita. Annars
verður að fara eftir 10. gr. Eftir lienni virðist ljóst, að engum
aðilja muni skylt vera að gera neinar ráðslafanir til verndar
hagsmunum samfélaga síns fvrr en ráð bandalagsins hefur
sagt, hvað gera þurfi, og livað hann eigi að gera. Honum væri
t. d. ekki skylt að slíta viðskiptasambandi við þann, sem sekur
kynni að verða taUnn, fyrr en ráðið hefði látið uppi álit sitt
á því. Eins og síðar verður drepið á, þarf einmitt oft, áður
en harðræðum yrði beitt, að leysa úr því, bvor sekur sé. Og
ráðið verður fyrst að gera sér grein fyrir því. Hver félaga
getur ekki verið bær að kveða upp dóm um það á þessu stigi
málsins, enda gæti þá vel komið fyrir, að einstakir félagar
bandalagsins kvæðu upp gagnstæða dóma. A kvnni að telja
20