Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 173
169
tilvísun til 10., 11. eða 15. gr. I málinu milli Bretlands og
Tyrklands um landamæri Irak var skírskotað í beiðninni um
meðferð þess fyrir ráðinu til geinar einnar í Lausanne-samn-
ingunum frá 1923, en fulltrúi Tyrklands vildi koma því und-
ir 11. gr., svo að ráðið gerði ekki öðruvisi álvktun en ein-
liverja tillögu (recommendation) um lausn þess eftir þeirri
grein. Leitað var til Haagdómsins um það, livort málið skyldi
fara eftir 15. gr. eða eklci. Svarað var, að ágreiningsmál ættu
venjulega (normalement) að sæta meðferð eftir 15. gr.
3. Þegar ráðið hefur kynt sér málavöxtu, er það hlutverk
þess að reyna að koma á sáttum milli aðilja. Þær sættir geta
hæði verið þannig, að þeir leggi málið í gerð eða fyrir dóm-
stól, eða fyrir sáttanefnd, eða jafnvel, að ráðið setji upp
frumvarp að úrslitalausn málsins, er aðiljar ganga svo að.
Vera má einnig, að ráðið liafi sett nefnd til að rannsaka það
utan ráðsins og að málið hvíli á meðan, en að sátt takist svo,
þegar skýrslan er komin. Ef sátt tekst, skal gera um liana
opinbera skýrslu, þar sem rakin eru tildrög deilunnar og
þau skýrð, og sáttaskilmálar greindir, eftir því sem ráðinu
þykir iilýða, 3. mgr. 15. gr.
4. Þótt ráðinu takist ekki að sætta aðilja, þá er meðferð
þess á málinu ekki þar með lokið. Þeirrar reglu skal fvrst
geta, að atkvæði aðilja sjálfra eru ekki talin með eða móti,
er greidd eru atkvæði um tillögur ráðsins, og gildir þetta
jafnt, livort sem aðili á fast sæti í ráðinu, er kjörinn í það
eða situr þar samkvæmt 5. mgr. 4. gr. sm., sjá 6. og 7. mgr.
15. gr. sm. Hinsvegar geta aðiljar skýrt mál sitt hvor frá sínu
sjónarmiði á fundum ráðsins. Ljóst dæmi þessa er meðferð
deilu Japans og Kína fyrir ráðinu í janúar 1933. Venja er,
að einn eða þrir af fulltrúum í ráðinu fái málið til undir-
húnings. Hann, eða þeir, gerir svo skýrslu um málavöxtu og til-
lögu til ályktunar um lausn þess. Tillagan er svo rædd í ráðinu
og borin undir atkvæði. Einstakir fulltrúar geta komið með
Ijreytingartillögur eða alveg' sjálfstæðar tillögur um lausn
málsins, en tíðast er, að tillögur þess eða þeirra, sem málið
liefur verið falið, séu samþykktar lítið hreyttar, enda hafa
þeir venjulega kvnnt sér málið bezt. Eftir 5. mgr. 15. gr. get-
ur hver einstakur fulltrúi gefið sérskýrslu um slíkt mál og
sértillögu um lausn þeirra. Tillaga ráðsins er hvorki gerð né
dómur, heldur að eins yfirlýsing um það, hvaða lausn ráðið
telji réttláta eða lientuga.
Tillaga ráðsins liefur mismunandi gildi eftir því, iivort liún
22