Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 175

171
en hin miklu lierveldi eru ekki jafn líkleg til að láta tillög-
urnar aflra sér frá ófriði. í þessu felst einn höfuðveikleiki
sáttmálans, sem helzt má takast að bæta með skuldbindingu
allra ríkja um það, að öll ágreiningsefni þeirra skuli sæta
úrlausn gerðar eða dóms. Og eftir verður þó sá leki, sem
seint verður sett undir, að öll riki fullnægi góðmótlega þannig
fengnum úrlausnum, eða þá að löggilt verði nægilega sterkt
vald til að fullnægja þeim. En live nær verður það? En þrátt
fyrir þessi vandkvæði, má þó gera ráð fyrir því, að mikið sé
fengið, ef allsherjarskuldbindingar allra ríkja um gerð eða
dóm í deilum þeirra væri fyrir liendi, því að flestum slíkum
úrlausnum yrði þó fullnægt sjálfviljuglega.
5. Máli vísað til fnngs bandalagsins. Samkvæmt 9. mgr. 15.
gr. getur ráðið vísað máli til þingsins. Til þess mun þó varla
koma, nema ráðið hafi þegar reynt það, sem unnt hafi verið
til að greiða úr málinu, sem sé þegar það liefur gengið frá
tillögum sínum, og aðiljar vilja ekki báðir sæta þeim. Það er
og ekki heldur líklegt, að samkoma milli 50 og 60 aðilja muni
hetur takast að leiða deilumál til lvkta en 14 aðilja sam-
komu, sem þar að auki er skipuð fulltrúum stórveldanna,
hinum áhrifaríkustu aðiljum um öll milliríkjamál. En ráðið
getur gert þessa tilraun, og það er rétt að veita því heimild til
þess að gera hana, svo að einskis sé látið ófreistað til að
vernda friðinn. En hitt kynni að vera hæpnara, að veita að-
ilja heimild til þess að heimta, að máli hans verði vísað frá
ráðinu lil þingsins, ef sú krafa kemur fram innan 14 daga
eftir að málið var lagt fyrir ráðið, eins og gert er í 9. mgr. 15.
gr. sm. Þessa kröfu getur hvor aðilja sem er gert. Eftir 10.
mgr. 15. gr. gilda reglur 12. og 15. gr. um meðferð máls fyrir
ráðinu einnig um meðferð þess á þinginu. Atkvæði aðilja
sjálfra eru hér ekki lieldur talin. Þingið getur vísað málum
þessum til nefndar, venjulega fyrstu nefndar. Svo getur
þingið og sett rannsóknarnefnd í þau með sama hætti sem
ráðið. En ef ráðið hefur látið nefnd rannsaka málið, getur
þingið vitanlega byggt á gerðum liennar, eins og alls annars,
sem þingið kann að hafa gert í málinu. Ef þinginu tekst að
sætta aðilja, fer um það eins og þegar málinu lýkur með sátt
fyrir ráðinu. Ef þing lýkur máli með einróma samþykktri
tillögu, þá liefur hún sama gildi sem tillaga ráðsins sam-
kvæmt 4 a) að ofan. En það er gert ráð fyrir erfiðleikum á
því, að fá einróma samþvkkta tillögu á þinginu í málum
þessum, og því er svo mælt, að tillaga, sem fær samþykki