Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 177
173
lagsins, þar á meðal, að lionum verði veittur kostur á að tala
máli sínu í ráðinu eftir 5. mgr. 4. gr. sm., enda er slíkt sann-
gjarnt, því að liann undirgengst ákvæði 12.—16. gr. sm., ef
liann samþykkir meðferð ráðsins á málinu. Þegar deilan
milli Bretlands og Tyrklands um landamæri Iraks kom fyrir
ráðið, lýsti fulltrúi Bretlands þar vfir því, að liann ætlaðist
til þess, að Tyrkland hefði að öllu sömu aðstöðu sem félagar
bandalagsins liafa, og féllst ráðið á það.
Þegar er aðilja iiefur verið veittur kostur á að taka með-
ferð ráðsins á máli, skal það samkvæmt 2. mgr. 17. gr. sm.
láta fara fram rannsókn á málavöxtum. Þetta sýnist þó ekki
verða gert til hlítar, fvrr en aðili hefur samþykkt að taka
hoðinu, því að skýrsla tians um málavöxtu og skjöl, er hann
einn kann að hafa í vörzlum sínum, fást varla fyrr en hann
hefur tekið hoði ráðsins. Þangað til hlýtur rannsóknin venju-
lega að verða að eins til bráðabirgða.
Nú er tvennt til: Ef aðili tekur boðinu, þá verður með mál-
ið farið eins og ef handalagsfélagar stæðu að því að öllu
leyti, nema aðili liafi samþvkkt afbrigði frá þeim reglum.
Ef sátt verður, er hann hundinn við liana, sem handalags-
félagi. Tillaga ráðsins um lausn málsins hefur sönm verkun
gagnvart honum sem ella. Hann getur krafizt þess, að málið
verði lagt til þingsins o. s. frv. En ef hann tekur ekki boðinu
og grípur til vopna gegn bandalagsfélaganum, þá má beita
liann ákvæðum 16. gr. sm. Hann yrði þá talinn hafa gert
vopnaða árás á liendur öllum félögum bandalagsins. Fjár-
málabann og hernaðarráðstafanir á liendur honum eftir 16.
gr. sm. gætu þá komið til greina. En 17. gr. tæmir ekki til-
vikin. Yera mætti, að öðrum megin stæði handalagsfélagi
(A) og annar aðili utan handalagsins (B), sem hefði undir-
gengizt meðferð ráðsins á málinu, en hinum megin stæði ut-
anbandalagsaðili (C), sem ekki hefði gert það og hæfi síðan
ófrið á hendur B að eins. 3. mgr. 17. gr. tekur ekki beint til
þessa tilviks. Einungis getur orðið talsmál að lieita henni ana-
logice. Ekki liefur 3. mgr. 17. gr. lieldur neitt um það, ef ann-
aðhvort A eða B eða háðir í sameiningu hefja ófrið á liend-
ur C. Það tilvik kemur ekki heldur analogice undir 3. mgr.
17. gr., heldur undir almennn regluna i 11. gr. sm.
b) Ef hvorugur eða enginn aðilja er í Þjóðabandalaginu, þá
eiga þeir enga heimtingu á því, að ráð eða þing taki deilu-
mál þeirra til meðferðar. En bandalagið lætur sig þau varða,
ef þau eru líkleg til að draga til ófriðar, samkvæmt 11. gr.