Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 181
177
enda þótt hann væri annars orðinn bindandi, þar til skrá-
setning hefur farið fram? Þetla verður fráleitt álitið. Þeir
verða að vera bundnir við liann, svipað og aðiljar eru bundn-
ir við einkasamning, þótt hann eigi að koma til framkvæmd-
ar einhverntíma eftir undirskrift sina. En ákvæðum hans
verður varla heitt, livorki í sambandinu milli aðilja sjálfra
né í öðrum samböndum, t. d. ekki gagnvart Þjóðabanda-
laginu, fvrr en liann hefur verið skrásettur. Þessi skilniug-
ur liefur líka þótt líklegastur innan Þjóðabandalagsins. Það
hefur komið til orða, livort ekki ætti að fara fram athugun
á samningum, áður en skráning færi fram, svo að engir
samningar yrði skráðir, sem hættulegir væru friðnum. I sátl-
málanum er ekki minnzt á þetta, og' þá ekki heldur ákveðið,
hver hafa skyldi það verk með höndum. Það verður því ekki
talið, að slíkt sé skylt eða rétt. Eftirlit með samningum er
hægt að liafa, með þvi að þeir eru hirtir. Og annað eftirlit
er ekki heimilað.
III. Endurskoðun samninga. Eftir 19. gr. sm. gelur þing
bandalagsins við og við ráðlagt (advise i enska textanum,
en inviter = bjóða upp á, í franska textanum) félögum þess
að endurskoða milliríkjasamninga, sem kgnnu að vera orðn-
ir ónothæfir, og að íhuga aðstæður milli ríkja, er kunna að
stofna friðnum í hættu, ef þær haldast.
Akvæði 19. gr. voru upphaflega hugsuð sem viðhótar-
ákvæði við 10. gr. sm., því að fara mætti svo, að einhvern
ti.ma reyndist ólieppilegt og ef til vill hættulegt að lialda ó-
brigðilega þeirri landamæraskipun, sem þar á að vera tryggð.
En sumum þótti þetta ákvæði veikja 10. gr., og varð að ráði
að flytja það á annan stað. Vald þingsins eftir 19. gr. er liarla
litið. Það getur að eins ráðið aðiljum til eða boðið þeim upp
á að gera það, sem í greininni segir. Frumkvæðið að þessu
verður þó að koma frá einhverjum félaga handalagsins eða
framkvæmdarstjóra, svo að málið verði tekið á dagskrá.
Slík tilmæli sem hér greinir ættu ekki að þurfa einróma
samþykki þingsins. Þau eru að eins ósk eða ráðlegging. Meira
vald liefur þingið ekki eftir 19. gr. Þar á jnóti má vera, að
samningur eða stjórnmálaástaud eftir 19. gr. sé hættulegt
friðnum, og þá getur 11. gr. átt við eða meðferð eftir 15. gr.,
ef deila er risin út af því. Auk þess sem þingið hefur ekki
meira vald en nú var sagt, má geta þess, að ekkert vald er
heldur sett í 19. gr. til að skera úr því, hvort samningur er
orðinn ónothæfur eða ástand hættulegt friði. Eftir 19. gr.
23