Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 189
185
stað 1. slita öllum verzlunar- eða fjármálasamböndum við
binn seka, 2. banna öllum þegnum sínum (nationals) öll
sambönd (rapports) við þegna hans og 3. varna við ölliim
verzlunar-, fjármála- og persónulegum samböndum (finan-
cial, commercial or personal intercourses) milli þegna hins
seka aðilja og þegna annara ríkja, lwort sem þau eru í
Þjóðabandalaginu eða ekki.
1. Það er einsætt, að þessi ákvæði sáttmálans banna félög-
um bandalagsins að vera hlutlausum í ófriði milli liins seka
aðilja og annara, sem góðs eiga að njóta af ákvæðum 12., 13.,
15. og 17. gr. sm. Bann þetta væri oft hið óttalegasta vopn
gegn liinum seka aðilja, ef líkur væru til, að því yrði beitt
og að það næði tilgangi sínum. En það getur líka orðið liið
ægilegasta vopn gegn sumum þeim aðiljum, sem beittu því.
Það gæti t. d. verið, að hinn seki aðili væri aðalkaupandi að
útflutningsvörum liins, og að sá missti þannig markað, ef
til vill i bráð og lengd, fyrir vörur sínar þar (t. d. Spánn—ís-
land). Eða að bandalagsfélagi, sem banninu beitir, skuldaði
hinum seka aðilja stórfé, hefði þar aðalskuldaskipti sín,
eða hann væri mjög upp á hann kominn um atvinnuvegi
sína að öðru leyti. Þótt félaga bandalagsins sé veitt fyrir-
heit um hjálp vegna tjóns og óþæginda, sem hann híður af
banninu, þá er hætt við, að sú hjálp kynni að koma full seint,
ef hún kemur þá nokkurn tíma. Slík mál mundu varla verða
afgreitt svo fljótt í Genf. Reglan um þessa hjálp í 3. mgr. 16.
gr. sm. er svo óákveðin, að hún getur ef til vill illa komið að
haldi, enda er það vottur þessa, að reynt liefur verið að
koma á samningum um þessa hjálp (samningur í Genf 12.
okt. 1930), en þeir samningar eru enn ekki komnir í gildi,
og ef til vill er þess langt að bíða. Svo má vera, að hinn seki
aðili mundi láta þá bandalagsfélaga, marga eða fáa, sem það
gegnir verst, sæta ýmiskonar óþægindum öðrum, t. d. vísa
þegnum þeirra úr landi o. s. frv.
2. Bannið við samböndum milli Iiins seka og þegna hins
mun verða erfitt að framkvæma. Það mundi þurfa til þess
fullkomið eftirlit með bréfum og skeytum, varningi inn- og
útfluttum, alveg eins og tiðkast í styrjöldum í sambandi við
hafnbann á landi. Þetta hann mundi verka ákaflega ómann-
úðlega gagnvart þegnum hins seka, er heima ættu í landi
hins, ef því væri fylgt bókstaflega. Þegnar hins seka væru þá
alsaklausir settir í bann í því landi, sem þeir ættu þó heima
i, því að ekki er skylt að vísa þeim úr landi og mundi ef til
24