Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 196
192
lands. Það er sagt í 6. mgr. 22. gr. sm., að lendum þessnm
verði ekki öðruvísi betur stjórnað, en að þar verði beitt lög-
um mandataranna, eins og það væri liluti af landi þeirra,
enda skuli tryggingar þær, er áður greinir um stjórn B-man-
datanna, veittar og baldnar í þágn hinna innfæddu. Hér
koma því til greina ákvæðin um bann við þrælahaldi, vopna-
söln, áfengissölu, virkjagerð, vopnaburði, flotastöðvum, um
trúarbragða- og skoðanafrelsi og sennilega líka verzlunar-
og viðskiptafrelsi, því að það má jafnframt telja sett í þágu
binna innfæddu manna. Ástæðurnar fyrir því, að lendum
þessum verði bezt stýrt með því að beita þar lögum manda-
taranna, eru nefndar þær, að lendnrnar séu strjálbyggðar,
að þær séu landlitlar, fjarri miðstöðvnm menningarinnar,
nær áfastar við land mandatarsins (sumar) o. fl. Það er
erfitt að gera sér grein fyrir því, livers vegna sumar af þess-
um ástæðum valda því, að þeim mundi verða verr stjórnað,
þótt þær fengjn nokkra sjálfstjórn eða sérstjórn.
Þessar lendur eru, sem nú skal greina:
1. Suð-Vestur-Afríka, mandatar: Snðnr-Afríkska samband-
ið (Union of Sontli Africa).
2. Samoa-eyjar, mandatar: Nýja-Sjáland.
3. Naurn, mandatar: Bretland.
4. Eyjar nokkrar í Kyrrabafi sunnan við miðjarðarlínu,
mandatar: Australía.
5. Eyjar nokkrar i Kyrrahafi norðan við miðjarðarlínu,
mandatar: Japan.
3. Um hvert mandat liefur verið gerður sérstakur sanm-
ingur milli Þjóðabandalagsins (ráðsins) öðru megin og man-
datarsins liinum megin. Samningarnir verða að vera í sam-
ræmi við 4.—6. mgr. 22. gr. sm. Mandatarinn getur ekki
breytt stjórn mandatsins né fengið öðrum það, nema ráðið
samþykki. Samningarnir uni A-mandötin eru nokkuð mis-
munandi, því að nokkuð ólíkt liefur verið ástatt um þau.
Samningarnir um B-mandötin eru þar á móti hver öðrum
líkir, og sama er um samningana um C-mandötin að segja.
Ágreiningur um skilning mandat-sanminganna milli ráðsins
og mandatars skal sæta úrlausn Haagdómsins.
4. Menn hefur skilið á um það, hver hefði fullveldi yfir
mandötunum. Þetta hefur sennilega fremur fræðilega þýð-
ingu en raunverulega, því að varasamt er að draga álykt-
anir af svari við þessari spurningu um efni, sem 22. gr. sm.
leysir ekki úr. Sumir telja mandatarinn hafa fullveldið,