Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 33

31
i lífi sínu, gengju ekki að erfðum. En nú hefir ])að ásannazt,
að bæði geta málmsölt breytt lit skorkvikinda svo, að bann
verði kynfastur eiginleiki, og að ýmsir vessar líkamans,
svo sem bormónarnir, ná kynfrunnmum jafnt og öðrum
vefjum líkamans; þá má og liafa gagngerð álirif á kynfrum-
urnar með X-geislum o. þvk, og loks bafa erfðafræðingarnir
sjálfir fundið ráð til þess að tvöfalda, þrefalda og fjórfalda
sjálfa litningatöluna og þar með að framleiða nýjar tegundir
jurta og dýra (t. d. risaösp o. fl.), svo að menn ættu úr þessu
að fara að tala varlega um það, að áunnir eiginleikar geti
ekki gengið að erfðum, cnda Iiefði engin þróun getað átt sér
stað, ef svo befði ekki verið.
Um það bil, sem egg og sa'ði þroskast, fer svo nefnd rýri-
deiling fram; skjóta þau þá út belmingi litninga sinna, livort
um sig, beilbrigðum eða óbeilbrigðum, góðum eða vondum,
eftir því sem verkast vill; en er þau ná saman við frjóvgun-
ina, verður litningatala tegundarinnar aftur full. Leggjast
þá samsvarandi litningar föður og móður lilið við hlið og
befja sköpunarstarf það, sem þeim er ætlað. I hverjum
litningi eru svonefnd litnis-deili og í bverju litnisdeili fleiri
eða færri arfgjafar. Flestir eru litningarnir svo nefndir
kroppslitningar og vinna að því að framleiða ýmsa blula
likamans og líkamann i beild, og undir þeim eru svonefndar
kroppserfðir komnar. En eitt litningaparið eru svonefndir
kynlitningar; eru þeir séreðla (XY) bjá körlum, en sam-
eðla (XX) bjá konum; vinna þeir að því að ákveða kyn
barnsins og framleiða siðar bin annarlegu kyneinkenni þess.
Þótt litningarnir komi venjulegast í ljós í smábútum eða
bönkum, má vel Iiugsa sér alll arfgjafakerfið sem tvöfalda
l^erlufesti, þar sem önnur festin (P) stafar frá föðurnum,
en bin frá móðurinni, eins og sýnt er í eftirfarandi tákn-
mvnd.
Táknmvnd þessi er tekin eftir einum binna belztu lifeðlis-
fræðinga Bandarikjanna, próf. H. S. Jennings.1) Á bún
að tákna allt arfgjafakerfi einstaklingsins eins og það liggur
fyrir frá föður (P) og móður (M). Samsvarandi arfgjafar
leggjast blið við hlið og vinna að því að framleiða einhvern
bluta líkamans og þá um leið einbvern líkamlegan eiginleika
eða andlegan bæfileika; og stundum er það ekki einungis
eitt, beldur mörg arfgjafapör, er vinna að því að framleiða
1) H. S. Jennings: Biologieal Basis of Human Naturc, 1930, bls. 4.