Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 47
45
cr það ekki svo. Náttúran og erfðirnar láta ekki að sér liæða,
og allt er undir því komið fvrir franitíð hverrar þjóðar,
h v e r j i r v e r ð a f e ð u r liinna k o m a n d i k v n -
slóða, livort það eru dugnaðarmennirnir og gáfu-
mennirnir á öllum sviðum þjóðlífsins eða j)að eru
ónytjungarnir og hinir miður gefnu; undir þvi
einu er j)að komið, hvort þjóðin íkynjast, ef svo mætti
að orði komast, eða úrkvnjast. Menn halda, að ef j)eir
geti safnað auði, völdum og metorðum og eignist 1 eða 2
afkvæmi, þá sé öllu ]>orgið, þá geti j)eir lifað og dáiö rólegir.
En j)elta er rangt! Þessir menn hugsa aðeins um stundar-
hag; og ef niðjar þeirra hugsa og brevta á sömu leið, þá er
ætt þeirra og óðal gengið fvrir ætternisstapa eftir eina eða
tvær aldir. En ef einhver maður duglegur og góðum kosl-
um húinn liugsar ekki svo mjög uin stundarhag sem það,
að eignast 4—5 mannvæuleg hörn og koma þeim til manns,
og þau fara því sama fram, íná vænta þess, að hann innan
ekki allt of langs tima verði að öllu jöfnu „ættfaðir mikillar
])jóðar“, einkum þó ef móðernið er að sama skapi gott og
ósérplægið. Þannig eru mörg og mannvænleg hörn
liinn bezti og affarasælasti auður livers manns og hverrar
þjóðar, því að frjóvalið sér fyrir því, að sá, sem á flest hörn
og flesta afkomendur, sigrar, er lil lengdar lætur; en sá, sem
á færri hörn og færri afkomendur, sígur að lokum fyrir ofur-
horð. Honum og lians kvni er útrýmt, áður en menn vita af.
Þannig er lögmál náttúrunnar um frjóvalið.
5. Úrkvnjun þjóða. Eitl af mestu vandamálum sögunnar
og mannlífsins er það, liversvegna þjóðir úrkynjist og
voldug veraldarríki hrynji og líði undir lok á tiltölulega
skömmum tíma. Svo var um Assýriu og Habyloníu, Egypta,
Persa og Grikki, og svo fór um liið volduga Rómaveldi, að
það hrundi til grunna á tillölulega stuttum tíma. Ýmsum
getum hefir verið að þessu leitt, og liggja sjálfsagt margar
og misjafnar orsakir til þessa, svo sem þær, að löndin evðisl
fvrir rányrkju, eyðingu skóga og annars gróðurs, svo að
fólkið í sveitunum tekur að flosna upp og flykkist lil hæj-
anna, þar sem það lifir sumpart á snöpum og sumpart af
almannafé, eða það var af því, að liinar stóru, sterku ættir
tóku að ganga úr sér, sumpart fvrir það, að þær tóku að
mægjast innhyrðis, geta færri hörn og spilla sjálfum sér
með svalli og saurlifnaði, eða það var allt þelta i senn. En
víst er um það, að hina hægfara, en hárvissu úrkynjun