Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 73
71
i. mynd. Táknmynd óheilbrigðs og heilbrigðs sálarlifs. Neðst er
eðlisgerðin (Id) eða það, sem í manninn er spunnið. Þá er dul-
vitund hans (undirvitund), er fyrir bælingu ýmissa hvata getur
lýst sér i sælni, fælni, þrálátum og þráhj'ggju. Pá er meðvitund
manns, hið óæðra sjálf (Ego) og liáttalag þess. Og ioks hið æðra
sjálf (Superego) með trúarhugð sinni, siðferðishugð og starfshugð,
er fyrir milligöngu samvizkunnar reynir að stjórna hinu óæðra
sjálfi til orðs og æðis; en árangurinn af þvi samstarfi eru venju-
legast viljaathafnír manna.
um eða aðferðum þau geti einna helzt náð tilgangi sínum i
það og það sinnið og þá fara hugðirnar (@) áhugamálin að
myndast, og þá helzt ulan um það, sem harnið liefir mest
yndi af; en sérstaklega tekur harnið vel eftir öllu því, sem
fram við það sjálft kemur, og á það verður það einkar-
minnugt. Við þetta bætist, að barnið finnur meira eða
minna til sín gagnvart öðrum, þykist ýmist verða að hlýða
eða geta skipað fyrir. Það finnur og til þess, að sumir eru
þvi góðir og sumir vondir; sumir álasa þvi og sumir trúa
því, segja, að það sé þekkt eða óþekkt, lieimskt eða gáfað,
Ijótl eða laglegt o. s. frv. Getur þá ekki hjá því farið, að
harnið fari að skapa sér einhverjar iiugmyndir um sjálft sig
og að það taki álit foreldra sinna og annarra á sér fyrir góða
og gilda vöru. Einkum eru það foreldrarnir, sem fara
snemma að lofa hörnin og lasta, segja þeim, hvernig þau
séu og hvernig þau eig'i að vera og hegða sér. En við þetta