Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 83
VII. Uppeldi barna og unglinga
í heimahúsum.
1. Uppeldið. Hvað er uppeldi? —• Er það ögun og siðun,
eða bókvit og lærdómur eða hvort tveggja? —• Það er vfir-
leitt, að ala hið starfhæfasta og hezta upp í hverjum manni,
svo að hann geti orðið að seni heztuni manni og nýtustum
þegn í því þjóðfclagi, sein honum er ætlað að lil'a og starfa í,
hvaða starf eða stöðu sem hann annars lcann að takast þar á
liendur.
En hvernig er þá uppeldinu farið hjá oss? — Er það ekki
hálfgert uppeldisleysi? — Ég hefi mér til raunar hlustað á
munnsöfnuð harna á götum úli; séð þau vinna skemmdar-
verk á liúsum og mannvirkjum; séð þau ríða görðum og
girðingum til þess að rupla blómum og herjum; séð þau
ganga um hlið og hurðir, án þess þeim detti í hug að láta
aftur á eflir sér; séð þau vaða inn um hús og ganga, án þess
að þurrka af fótum sér. Og ef þau spyrja einhvers á götum
úti, 'oftast nær með liöndur í vösum sér og án þess að
drengjum detti i Iiug að laka ofan, þá er það með þessu
fagra ávarpi: — „Heyrðu, manni!“ — Svo hjóla þau eða
xenna vognum sínum og sleðum á gangstéttum hæjarins og
dettur sjaldnast í hug að víkja fyrir fullorðnu fólki, heldur
ætlast þau fil, að aðrir víki fyrir sér. Að öðrum kosti má
húast við, að þau sendi manni tóninn! —-
Væri nú ekki rétt, að foreldrar reyndu að líta eitthvað
eftir þessu, reyndu að kenna hörnum sínum og unglingum,
þótt elcki væri nema almennustu mannasiði? — Og ætlu
kennarar ekki í þessu tilliti að leggjast á eitl með foreldr-
unum?
2. Álit kennara. Það mun vera nokkuð útbreidd skoðun
meðal kennara vorra, að þeir eigi ekki að gera annað en að
fræða hörnin. Þeir eigi ekki að ala þau upp, aga þau og
siða, það sé hlutverk foreldranna. Þetta liygg ég, að sé hinn
mesti misskilningur. Ég held það sé rétt, jafnt í skólum sem
11