Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 106

104
sc á engan hátt eftirsóknarvert, forgengilegur veraldarauð-
ur, prjál og glingur, sem það og kann að vera; en þá er það
ekki heldur eftirsóknarvert og skrítið, að xnenn skuli vera
að öfundast af því. Sjálfsblekkingin er fólgin í sjálfum
látalátunum.
d. Allt talið gotl og blessað. Þá er sá starfshátt-
ur réttlætingarinnar ótalinn, er þykist sxetta sig við það, sem
oi'ðið er, og tekur jafnvel að hrósa því og gylla það, segir
jafnvel, að súrt sé sætt og svarl sé lxvítt. Allt geti þetta líka
oi'ðið til góðs, lof sé himna-föðurnum o. s. frv. Slík réttlæt-
ing, sem breiðir vfir veilurnar og misfellurnar og reynir
ekki að kippa neinu í lag, er líka meiri eða nxinni sjálfs-
bJekking, sprottin af auðmýkt, værugirni eða úrræðaleysi.
Til þess að brevta einhverju til hins hetra, verða menn að
geta horfzt i augu við það, sem er, og fundið ráð til þess að
sigrasl á sjálfum erfiðleikunum.
e. Yfirvarp. Þá er komið að þeim þætti réttlætingai’-
innar, er breiðir hina ormétnu hulu liræsninnar yfir allt sitt
liáttalag. Menn láta sem þeir fvlgi löguin og landssið, þótf
þeir gei'i það ekki nema rétt á yfirhorðinu, hafa siðgæði. trú
og allskonar háleitar hugsjónir að vfirvarpi og þykjasl
reyna að fylgja þeim i hvívetna. Eða nxenn revna að fegra
málstað sinn og segja gei'ðir sínar af allt öðrum og betri rótum
runnar en þær i raun og veru eru. Þessi stai'fsháttur er aðal-
einkenni allra hræsnara. Þeir látast vera góðir og réttlátir,
en eru það ekki, og hljóta annarra lof fyrir. Þetta eru fari-
searnir, hinar kölkuðu grafir ritningarinnar, er líla fagur-
lega úl hið ytra, en eru hið innra fullar af dauðra manna
beinum og hverskonar óhreinindum.
f. R é 111 á t i r, g ó ð i r, ó a ð f i n n a n 1 e g i r, e n o r k u -
vana. ffér eiga þó ekki allir óskilið mál. Til eru menn,
sem ekkert illt gera, en eru þó ófærir til hins góða; það eru
þeir, sem þjást af svonefndu „taugasleni“ (neurastheni),
sem þó miklu heldur rnætti nefna sálarslen. Um þessa
menn segir H a d f i e 1 d, enskur sálsýkisfræðingur: „A sið-
ferðilega sviðinu er maðurinn, sem verndar siðferði sitt með
því að bæla algerlega niður allar ástriður sínar, gott dæmi
þessa. Honum tekst að verða óaðfinnanlegur siðfei’ðilega, en
þjáist af þreytu og siðfei'ðilegu taugasleni (a: sálarsleni). Hann
á við engar freistingar að stríða og fullyrðir, að hann láti aldrei
leiðast til að svndga. Öll þessi ár hefír hann rækt störf sín,
án þess að brjóta nokkurt boðorð. Svona dyggðaljós gætu