Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 110

108
nr hann líka lijaðnað niður cins og bóla og kemur þá í ljós,
að oflæti lians cr í fyrstu sprottið af vanmegunarkennd,
sem hann hefir verið að reyna að vega upp á móti og sigr-
ast á (sjá 16. gr. Uppbætur). Keinur þá í ljós, að hann vildi
vera maður, en var það ekki, og er þetta því réttnefnd of-
metnaðarveila.
13. Yanmegunarveilan er þessu andstæð og lýsir sér í því,
að menn trevsta sér ekki og halda, að þeir séu að minnsta
kosti að sumu leyti siðri en aðrir menn. Þeir eru oft van-
sælir með sjálfum sér, viðkvæmir fvrir aðfinningum og því
spéhræddir, en hafa á liinn hóginn til að verjast, ef i liarð-
hakka slær. Kerskni og stríðni þola þeir illa. Maður með
sterkri vanmegunarveilu verður uppburðalítill, feiminn og
hlédrægur, eins og hezt má sjá á hörnum, sem eru upp-
burðalaus. Hann tekur og ógjarna ])ált í skemmtunum og
kann ekki við sig i margmenni. Hann lokar sig gjarna inn
i sjálfan sig og lætur sig ekki uppi. Hann verður það, sem
kallað er innleitur (introvert), lmgsar öllum stundum uin
sjálfan sig og hugðarefni sín og getur komizt í andlega sjálf-
heldu, orðið hugklofa (schizofren). Hann getur þó orð-
ið liinn áhugasamasti um það, er hann grefur sig niður. i, og
getur þá orðið hreinasti snillingur á því sviði.
14. Aðrar veilur og meðferð þeirra. Hér er nú aðeins getið
tveggja lielztu veilnanna. En menn geta skapað sér laun-
ungar svo að segja úr öllu, ástardraumum sinum og ástar-
ævintýrum, aldri sínum, eins og konur, er vilja teljast yngri
en þær eru, úr afhrýði sinni og öfund, hatursmálum sínum,
hagsmunamálum, fyrirætlunum sínum o. fl. o. fl. En svo er
spunnið meira og meira utan um þetta í kyrþev, svo að ekki
einungis flækjur, heldur lireinustu firrur og hugvillur
(delusions) verða úr. Má oft kveikja í þeim á hinn óvænt-
asta hált, með augnatilliti, orði eða bendingu, svo að af
hljótist hin ægilegasta geðæsing.
Kennarar ættu því að laka varlega á veilum þessum, þar
sem þær er að finna, og hvorki að gera of mikið gabb að
þeim, sem grohbnir eru og raupsamir, né heldur auka á
vanmegunarveiluna með álasi eða ertni. Aftur á móti ætti
kennarinn að revna að innblása þeim vanmáttugu sjálfs-
traust, en láta þann eða þá, er alll þykjast geta, sprejda sig
á einhverju því, sem þeim er ofvaxið, ef það kynni að lækka
í þeim rostann. Annars er það lang-ákjósanlegast, ef kenn-
arinn getur orðið að nokkurskonar trúnaðarvini og skrifta-