Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Blaðsíða 136

134
boð nokkurskonar mælisnúrur, er menn eiga að fara eftir
og meta á hegðan sína og brevtni.
Unglingar fara mjög snemma að taka eflir því, livað boðið
er og bannað. Ennfremur er þeim ætlandi að laka eftir
hinum lieillavænlegu og skaðlegu afleiðingum verka sinna,
en þetta gefur tilefni til iliugunar. Þeir sjá, að siðaboðin eru
sett til þess bæði að manna þá sjálfa og gera þá svo félags-
liæfa, að þeir verði þjóðfélagi sínu til gagns og sóma. Hávaði
manna telur siðaiioð þessi af guðlegum uppruna, en það
gefur þeim enn meiri belgi, svo að þau eru lalin öllu æðri
og syndsamlegt að breyta á móti þeim; getur það því oft
valdið hinum megnustu samvizkukvölum. Á hinn bóg-
inn geta þeir, sem yfir siðaboðunum eiga að vaka, af svip-
uðum ástæðum orðið næsta ósveigjanlegir í siðferðiskröf-
um sínum.
En menn ættu að muna það, að siðfræðin og siðaboð þau,
er liún telur góð og gild, eru frekar til leiðbeiningar fyrir
mannlífið og þróun þess, heldur en lil dómsáfellis. Til þess
því að siðaboðin geti lialdið sér í samræmi við beilbrigt
mannlegt líf, verður maður jafnan að vera við því búinn að
breyta þeim og bæta þau, eftir því sem lífinu fer fram og
það verður fvllra og fjölbreyttara, en gæta þess þó jafn-
framt, að breytingarnar verði á þá leið, að girt sé eftir
mætti fyrir það, sem mannlífinu er óhollt eða beint skað-
legt, en greitt fyrir því, er miðar lil áframhaldandi þróunar
og vaxandi manndóms og menningar.
Það má vera, að nauðsynlegt liafi verið fyrr á timum,
meðan verið var að aga og typta þjóðirnar og sveigja þær
inn undir ákveðnar siðareglur, að sveipa þær sem mestum
helgiljóma og' leggja sem þyngstar refsingar við, ef út af
væri brugðið. En eftir að menn öldum saman liafa lifað
skipulegu þjóðfélagslífi og séð nauðsyn þess fyrir velfarnan
mannanna, ætti að vera nóg að sýna fram á sálarlega og
félagslega nauðsyn þeirra og ágæti til enn frekari siðferði-
legrar og félagslegrar þróunar. Siðgæðið á ekki að vera
fólgið í meinlætingum og meiningarlausri harðýðgi við
sjálfa sig og' aðra, heldur í karlmannlegri, drengilegri fram-
sókn til enn meira þroska og sjálfsþróunar. Og það skal
þegar tekið fram, að hin siðferðilega viðleitni þarf ekki að
vera fólgin í tómuni sjálfsaga og slcyldurækni, heldur lýsir
hún sér engu síður í göfugmannlegri uppþrá til æðra og
fullkomnara lífs. En jafnskjótt og hverjum ópilltum unglingi