Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1973, Blaðsíða 43

Raeður rektors Háskóla íslands
41
Ur ræðu rektors við afhendingu prófskírteina 16. júní 1972
Lífsviðhorfin hafa í sífellu verið að
breytast, en undir niðri virðist leynast
dulið afl mannsins í vilja hans og von að
bæta sig og heiminn. Vonin er það afl, sem
knýr manninn til stöðugra átaka og stór-
virkra.
Þrátt fyrir umrót í nútímanum er það
svo, að ýmislegt fornt stendur óhaggað —
reyndar sem undirstaða hins siðferðilega
lífs, ef svo mætti að orði komast.
I Konungs Skuggsjá segir:
„Vendu þig æ sem vakrastan máttu og
þó svo, að það spilli eigi heilsu þinni.
Vendu þig sjaldan hryggan, því að
hryggt hugskot er jafnan sjúkt. Heldur
vertu jafnan blíður og léttlátur, jafnhugað-
ur og eigi mislyndur.
Ver þú lastvar sjálfur og kenn hverjum
S°tt, er það vill af þér nema, og þýðst
jafnan hina bestu menn að til návistar.
Gæt þú vandlega tungu þinnar og vit, að
það er virktarráð. Því að tunga þín má
sæma þig og tunga þín má dæma þig. Þó að
þú verðir óvirður, þá mæltu fátt og engin
bræðimæli. Því að eitt orð má það mæla í
bræði, ef maður gætir eigi, er síðan vildi
tueð gulli keypt hafa, að ómælt væri. Enda
veit ég enga hefnd, þó geri margir, er
maður fremur minnir sjálfan sig á, en hann
deili orðum við annan, þó að hann eigi
osætt við jafningja sinn. Það skaltu og víst
v'ta, að enginn er einn æðri kraftur eða
styrkari en maður fái vel heft tungu sína frá
munneiðum eða illyrðum og sögvísi eða
öllu öðru tungu skæði ...
Það skaltu og víst hugleiða, að aldrei
Sangi sá dagur yfir þig, að eigi nemir þú
nokkurn hlut, þann er þér sé gagn í, ef þú
vilt allvitur heita. Og ver eigi þeim líkur, er
það þyki ósæmd vera, að annar segir eða
kennir þeim þá hluti, er þeim væri mikið
gagn í, ef þeir nærni. Láttu þér jafnmikla
sæmd að nema sem að kenna, ef þú vilt
allfróður heita.“
í orðum þessum kennir kristinna áhrifa,
og eru þau algild. í hinu trúfrjálsa sarnfé-
lagi, sem stjórnarskráin heimilar, kann og
að vera rétt að leita til annarra upp-
sprettna. Epiktetos einfaldaði þetta vanda-
mál, ef til vill hættulega, er hann sagði:
„Einu gildir, hverjar iífsreglur þú hefur
sett þér. Þú skalt fylgja þeim sem lög væru,
og láttu sem þú brjótir gegn Guði, ef þú
víkur frá nokkurri þeirra. En skeyttu engu
um það, sem um þig er rætt, því að það er
ekki á valdi þínu.“
Mér er ljúft að ávarpa sérstakan gest
Háskóla íslands í dag, Jón Ólafsson hæsta-
réttarlögmann. Með afsali sínu ásamt
testamentisgjörningi sínum og framliðinn-
ar eiginkonu, frú Margrétar Jónsdóttur,
hefur Jón Ólafsson fært Háskóla íslands að
gjöf fasteignina Suðurgötu 26, steinhús og
Skólabæinn. Skal hún vera ævinleg eign
Háskóla íslands og óheimilt að láta hana
hverfa úr því eignarhaldi, sem tók gildi
hinn 14. maí síðastliðinn, en engin veð-
bönd hvíla á eigninni. Háskóli íslands
þakkar í heyranda hljóði höfðingsskap og
stórlund, sem má vera oss öllum hvatning,
uppörvun og leiðbeining um, að mun fleiri
láta sér annt um háskólann en venjulega er
talið. — Guð gleðji góðan gjafara.